Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան

Հայաստանի Հանրապետության եռաստիճան դատական համակարգի առաջին օղակը Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարաններն են։

Ընդհանուր իրավասության դատարանները ՀՀ-ում 10-ն են՝ Երեւանի, Արագածոտնի, Արարատի եւ Վայոց ձորի, Արմավիրի, Գեղարքունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Շիրակի, Սյունիքի, Տավուշի մարզերի դատարանները։ Դրանցից յուրաքանչյուրն իր հերթին ունի նստավայրեր քաղաքի եւ մարզի տարբեր շրջաններում։ Մարզերում նստավայրերի քանակը 3-ից 6-ի սահմաններում է, իսկ Երեւանում դրանց թիվը 8-ն է։

Ըստ վկայի՝ զորքի մի մասը մի կամավորի ցուցումով է շարժվել գրավված Հադրութի ուղղությամբ

#Կարճ_ասած Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ գործով դատարանում երեկ շուրջ 7 ժամ հարցաքննվեցին նույն գումարտակի շարքայիններ Վարուժան Մարգարյանը, Խաչատուր Անախասյանը, Արմեն Երիցյանը, կրտսեր սերժանտ Սամվել Հովասյանը։ Վերջինս մինչ այս դատարան ներկայացած առաջին վկան էր այն անձնակազմից, որը, նահանջի ժամանակ կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանի հետ առանձնանալով գումարտակից, սխալ ճանապարհով է գնացել, նրա խոսքով՝ մի կամավորի ցուցումով։ Դրա հետեւանքով բազմաթիվ զինծառայողներ, այդ թվում՝ այդ կամավորը, զոհվել են, որոշները վիրավորվել են, որոշներն էլ անհետ կորած են մինչ օրս։ Հովասյանը որոշ մանրամասներ հայտնեց սխալ ուղղությամբ գնացած անձնակազմի շարժի մասին, սակայն նրա ցուցմունքից դարձյալ պարզ չդարձավ, թե ինչու եւ ինչպես էր գումարտակը կիսվել։ Վկա Արմեն Երիցյանն էլ պատմեց, որ նահանջի ժամանակ, երբ վիրավորներին տանում էին՝ մեքենան նստեցնելու, Վահանյանն ասել է՝ չնստեցնեք, ու ինքն է նստել վարորդի կողքին ու մեքենայում եղած վիրավորների հետ հեռացել։ Երիցյանի խոսքով՝ նա վիրավոր եղել է, քանի որ տաբատի ետեւի հատվածում արյուն կար, սակայն իր տպավորությամբ՝ վիճակն այնպիսին էր, որ կարող էր մնալ եւ շարունակել գումարտակի ղեկավարումը։ #Մանրամասն 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին Հադրութի հարակից Խուռհատ սարից հարկադրված նահանջ իրականացնելիս Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի մի մասը արդեն գրավված Հադրութ քաղաքի ուղղությամբ է շարժվել գյումրեցի մի կամավորի ցուցումով։ Այս մասին Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոն եւ Նորք Մարաշ նստավայրում երեկ հայտարարեց նույն գումարտակի ջոկի հրամանատարներից կրտսեր սերժանտ Սամվել Հովասյանը։ Սխալ ուղղությամբ շարժվելու հետեւանքով, հիշեցնենք, գումարտակի բազմաթիվ զինծառայողներ զոհվել են, որոշները՝ վիրավորվել, որոշներն էլ անհետ կորած են մինչ օրս։ Քրեական գործով քննության առարկա են ինչպես հիշյալ նահանջի, այդպես էլ դրան նախորդած եւ հաջորդած իրադարձությունների մանրամասները։ Նահանջը տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ գումարտակի հրամանատար, մայոր Իշխան Վահանյանը, ըստ մեղադրանքի, ազդոսկրի հատվածում թեթեւ վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով, վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը եւ պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որեւէ մեկին չփոխանցելով, անձնակազմին թողել եւ հեռացել: Այժմ ամբաստանյալի աթոռին միայն Վահանյանն է, որը հայտարարել է, որ մեղադրանքը չի ընդունում։ Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչները, սակայն, դատարանում հարցաքննված այլ սպաների արարքներում էլ են առերեւույթ հանցակազմ տեսել, ինչի վերաբերյալ հանցագործության մասին հաղորդում են ներկայացրել։ Արդյունքում, Քննչական կոմիտեում քրեական վարույթ է նախաձեռնվել պատերազմի ժամանակ իշխանազանցության եւ զինվորական պաշտոնեական անփութության հատկանիշներով։ Դատարանում գտնվող գործով շուրջ 6 ամիս է՝ հարցաքննությունների փուլն է։ Դատակոչի բազմանդամ ցանկից մինչ այս արդեն իսկ հարցաքննվել է 22 վկա։ Ջոկի հրամանատար Սամվել Հովասյանը մարտական առաջադրանքի է մեկնել առանց իր ջոկի Երեկ հարցաքննված վկա, 5-րդ գումարտակի ջոկի հրամանատարներից կրտսեր սերժանտ Սամվել Հովասյանը, որ 2019 թվականի ամռանն էր զորակոչվել բանակ եւ ճանաչում էր Իշխան Վահանյանին պատերազմից առաջ էլ, նրան բնութագրեց որպես «շատ վատ սպա»՝ նշելով, որ Վահանյանին ոչ մեկը լուրջ չէր վերաբերվում։ Նա պատմեց, որ պատերազմի ժամանակ Վահանյանին առաջին անգամ տեսել է Հադրութի դպրոցում, որտեղ ժողով է եղել եւ սպայակազմի փոփոխություն։ Այդ ժամանակ գումարտակի հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանը, որ պիտի հանձներ այդ պաշտոնը Իշխան Վահանյանին, վերջինիս հարցրել է՝ պատրա՞ստ է նա գումարտակի հրամանատար լինել, ինչին ի պատասխան՝ Վահանյանը, ըստ վկայի, ասել է․ «Կխոսենք, կջոկենք»։ Այս երկխոսության մասին, հիշեցնենք, դատարանում հարցաքննվելիս փոքր-ինչ այլ կերպ պատմել էր նաեւ Գարիկ Վարդերեսյանը․ «Իմ առաջին հարցը եղել է Վահանյանին, ասել եմ՝ դու պատրա՞ստ ես գումարտակը ղեկավարելու, նա էլ ասել է՝ հա, դու գնա քո գործերով»,– ասել էր նա։ Վկա Հովասյանի խոսքով՝ Վահանյանի հիշյալ պատասխանով պայմանավորված՝ ոչ մեկը չի ուզել նրա հետ դիրքեր բարձրանալ․ «Որոշ մարդիկ նույնիսկ բարձրաձայնեցին այդ մասին, ասացին՝ չենք ուզում էս մարդը մեզ հրամանատար լինի, բայց բանի տեղ չդրեցին, ասեցին՝ սենց վիճակ է, նորմալ է լինելու, խախանդ է լինելու, ձեզ երրորդ–չորրորդ գիծ ենք տանում, ու բարձրացանք սարը»։ Միակ առաջադրանքը, որ ստացել են, սարը բարձրանալն ու տեղակայվելն է եղել, թե ինչ նպատակով, ըստ վկայի, հստակ չի ներկայացվել։ Լուսանկարում՝ վկա Սամվել Հովասյանը Սարում, սակայն, իր ջոկի զինծառայողները ներկա չեն եղել։ Թե ինչու, վկան չկարողացավ պարզաբանել, ասաց՝ գիտեր, որ մի մասը «Չռիկներ»-ում են եղել, սակայն դպրոցում գտնվելու ժամանակ արդեն տեղեկություն չի ունեցել։ -Սերժանտները բավարարո՞ւմ էին, որ Ձեզ անգամ այլ ջոկ չկցեցին,- հետաքրքրվեց տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ, փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը։ -Ոնց որ թե՝ չէ,-պատասխանեց վկան։ - Բա ո՞նց էր հնարավոր, որ Ձեր ջոկը Ձեզ հետ չլիներ, այլ ջոկ էլ չկցեին Ձեզ։ -Չգիտեմ, մեզ ոչ մեկը չի ասել՝ էս մարդիկ ձեր հետ են, մարդկանց նստացրել են, բարձրացրել սարը։ -Որպես ջոկի հրամանատար՝ նրանց համար առաջին պատասխանատուն Դուք չէի՞ք։ -Այո։ -Բա ինչո՞ւ չեք կատարել Ձեր պարտականությունները։ -Դպրոցում չեմ կարողացել ջոկ գտնել։ -Այդ մասին զեկուցե՞լ եք։ -Ոչ։ -Կանոնակարգը խախտե՞լ եք։ Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը հանեց հարցը՝ պարզաբանելով, որ վկան չէ որոշողը՝ խախտել է թե ոչ։ Վկայի խոսքով՝ Վահանյանն ասել է՝ կրակեք–կրակեք, ու ինքն իջել է ներքեւ Խուռհատ սարը բարձրանալիս գումարտակը եղել է 250-300 հոգի, բացազատվել են իրարից 2 մ հեռավորության վրա՝ ընդգրկելով մոտավորապես 600 մ բնագիծ։ Սպայական կազմը, Հովասյանի խոսքով, իրենից շատ հեռու է եղել եւ ոչ տեսանելի։ Մեկ օր մնացել են տեղակայված դիրքերում, իսկ հաջորդ օրը՝ ժամը 10-ի մոտակայքում, թփերի տակից ձայներ են լսել․ «Քանի որ կապի միջոց չի եղել (թե ինչու, վկային հայտնի չէր,–հեղ․), զինծառայողներով իրար ասել ենք՝ որ մեկդ հասնի հրամանատարներին, ասեք՝ սենց վիճակ է, հետո մեզ էլ հասցրին զինվորները, որ էդտեղ մեր հետախույզներն են, հանկարծ չկրակենք, դրանից մեկ ժամ հետո հարձակումը սկսվեց»։ Այդ ժամանակ, ըստ վկայի, Վահանյանն ասել է՝ կրակեք–կրակեք, ու ինքն իջել է ներքեւ․ թե ուր եւ ինչ նպատակով, վկան չգիտեր։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանի հարցին՝ նա տեղյա՞կ էր, թե ում կամ ուր կրակեք, վկան ասաց․ «Երեւի թե ոչ․ դե որ մարդ անկապ ասի՝ կրակեք, ոչ ուղղություն ցույց տա, ոչ բան․․․» Վկան դժվարացավ հստակ ասել՝ Վահանյանը իսկապես վիրավորվե՞լ էր թե՞ հենց այնպես թողնում էր մարտադաշտը։ Ամեն դեպքում, նշեց, որ այդ հատվածում հնարավոր չէր բեկորային վնասվածք ստանալ, մինչդեռ ըստ գործում առկա բժշկական տեղեկանքների՝ Վահանյանն այդ օրը բեկորային վիրավորում է ստացել։ Ըստ Հովասյանի՝ զորքի մի մասը մի կամավորի ցուցումով է շարժվել գրավված Հադրութի ուղղությամբ Գումարտակի հրամանատարի հեռանալուց հետո, երբ այլեւս ի վիճակի չեն եղել դիմակայելու եւ հարկադրված նահանջ են իրականացրել, մեծամասնությամբ հավաքվել են սարի ներքեւում՝ ճանապարհի վրա, որտեղ եղել են նաեւ կամավորականներ, այդ թվում՝ գյումրեցի մի ծեր մարդ։ Հարցին՝ այդ ժամանակ փորձեցի՞ն հետաքրքրվել՝ ուր է իրենց գումարտակի հրամանատարը, վկան բացասական պատասխան տվեց՝ ասելով․ «Նենց շոկային իրավիճակ էր, անձամբ ես չէի կարողանում ինչ-որ բան խոսել»։ Լուսանկարում՝ դատավոր Ջոն Հայրապետյանը Հովասյանի խոսքով՝ վաշտերի հրամանատարներ Հայկազ Գրիգորյանի եւ Վազգեն Վարդանյանի ղեկավարությամբ միաշարասյուն սկսել են բարձրանալ հարակից սարի գագաթը, որտեղ գտնվում էր 3-րդ գումարտակը, եւ սպաները, ըստ ամենայնի, ցանկանում էին միանալ նրանց, ինչը, սակայն, այդպես էլ չհաջողվեց․ ինչ–որ մի պահի անձնակազմը կիսվեց, թե ինչպես, ըստ վկայի՝ անհասկանալի մնաց նաեւ իր համար։ Արդյունքում, անձնակազմի մի մասը՝ մոտ 100 հոգի, այդ թվում՝ ինքը, մնացին կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանի հետ։ Թե ինչպես են մյուս հրամանատարները, այդ թվում՝ Վազգեն Վարդանյանն ու Հայկազ Գրիգորյանը, իրենցից առանձնացել, վկան չի տեսել․ «Ես չհասկացա՝ ոնց եղավ, բայց ոնց որ կիսվեց անձնակազմը, մենք էդտեղ մի քիչ մնացինք, 3-րդ գումարտակի ժողովրդից, որ վիրավորներին էին տանում, ասացին՝ առաջ չգաք, նստեք, հեսա կհասկանանք՝ ինչ ենք անում, մենք էլ էդտեղ նստեցինք, մի քանի րոպե հետո կամավորականը եկավ»։ Այդ կամավորականն էլ հենց, ըստ վկայի, իրենց ասել է, որ պետք է շարժվեն Հադրութի ուղղությամբ, որը, փաստորեն, սխալ ճանապարհն է եղել․ «Եկավ, ասաց՝ Հադրութի դպրոցում ավտոներ կան, մեզ ասել են՝ պիտի մի ձեւ, սուս–փուս իջնենք Հադրութի դպրոց, էդտեղ ով կար, իր հետեւից իջել ենք դեպի Հադրութ»։ Հարցին՝ Հադրութի ուղղությամբ գնալիս իրենք չգիտեի՞ն, որ հակառակորդն արդեն այնտեղ է, վկան սկզբում բացասական պատասխան տվեց, ապա ասաց․ «Տեղյակ էինք, բայց չէինք պատկերացնում, որ էդ թվով կլինեն»։ Ճանապարհին, ըստ վկայի, կամավորականը զանգել է Իշխան Վահանյանին, բարձրախոսով խոսել, ասել՝ ո՞ւր ես, զորքդ շրջափակման մեջ է, ինչին ի պատասխան՝ Վահանյանը, առանց որեւէ ուղղություն հուշելու, ասել է․ «Ես վիրավոր եմ, իջնում եմ ներքեւ»։ Հարցին՝ դրան պատասխան չհնչե՞ց, վկան պատասխանեց․ «Հնչեց, բայց ցենզուրայից դուրս է»։ Դրանից հետո իրենց հետ գտնվող հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանը եւ շարքային Սարգիս Ղուկասյանը, այդ գյումրեցի կամավորականի առաջնորդությամբ, իջել են՝ ճանապարհը նայելու, հասկանալու՝ նորմալ է թե չէ, ապա վերադարձել եւ ցուցում են տվել՝ շշուկով իջնել։ Իջնելու ճանապարհին խրամատ են տեսել, թաքնվել դրա մեջ եւ այդ ընթացքում նկատել են, որ կամավորականը վիրավոր ընկած է (հետագայում զոհվել է,-հեղ․)։ Կրակոցներն ուղղվել են խրամատի ուղղությամբ, որի ժամանակ էլ գլխին ստացած կրակոցից զոհվել է միակ հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանը․ «Հովոյին որ խփեցին, էլ չգիտեինք՝ ինչ անել, միակ բանը, որ մնում էր, բոլորով թռնեինք ձորի մեջ․․․ Ձորում էլի կրակոցներ սկսվեցին մեր վրա, եւ անձնակազմը արդեն ցրվեց»,– պատմեց վկան՝ հավելելով, որ 13 հոգով, այդ թվում՝ ինքը, Սարգիս Ղուկասյանը եւ Գեւորգ Գասպարյանը, միասին են եղել։ Հետագայում իրենց այդ խմբով էլ են ընկել շրջափակման մեջ, զոհեր, վիրավորներ ունեցել։ Գասպարյանը զոհվել է, իսկ Ղուկասյանը անհետ կորած է մինչ օրս։ Հեռախոսով կապվել են իրենց գումարտակի նախկին հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի հետ, որը մի քանի հեռախոսահամար է փոխանցել ճանապարհ հարցնելու համար։ Զանգահարել են, բացատրել իրենց տեղը, վերջիվերջո փրկվել։ Լուսանկարում՝ ձախից Արսեն Ղուկասյանը Վկայի հարցաքննությունից հետո նրան հարցեր հղեց դահլիճում գտնվող մեկ այլ վկա՝ Արսեն Ղուկասյանը, որը հիշյալ անհետ կորած Սամվել Ղուկասյանի հորեղբայրն է։ -Պատերազմից հետո որտե՞ղ ես շարունակել ծառայությունդ,- հարցրեց նա։ -Դուցի զորքի հետ,- պատասխանեց վկան։ -Հարգելի՛ դատարան, ես կարող եմ բերել 11 վկաների, որոնք ասում են, որ ինքը հոր հետ անձնակազմի մեքենայով փախել է ու ամիսներ անց հայտնվել Լուսակերտի զորամասում,- հայտարարեց Ղուկասյանը՝ հետաքրքրվելով վկայից՝ եղե՞լ է նման բան։ -Ոչ, -պատասխանեց վկան։ Շարքային Արմեն Երիցյանի խոսքով՝ սարից իջնելիս Վահանյանի տաբատը արյունոտ է եղել Հարցաքննված հաջորդ վկան շարքային Արմեն Երիցյանն էր, որը պատմեց, որ Խուռհատ սարում հարձակման օրը Վահանյանին երկու անգամ է հանդիպել։ Առաջինը այն ժամանակ էր, երբ ինքը վիրավորներին սարից իջեցնելիս է եղել․ «Վահանյանն ասաց՝ գնացեք առաջ, դիրքավորվեք նորից, դուխով բոյ տվեք»,- նշեց վկան։ Հաջորդ անգամ, ըստ նրա, մեկ էլ նահանջի ժամանակ է հանդիպել․ «Բնագծից մոտ 500 մետր իջանք դեպի ճանապարհ, վիրավորներին տանում էինք էլի, որ նստեցնենք «Ուրալ», շուտ իջեցնեն, մեքենաների մոտ հանդիպել ենք Վահանյանին, ես ուզել եմ նստեցնել վիրավորներին, ինքը ասել է՝ չնստեցնեք, ինչ պատճառով՝ չգիտեմ, էլի ավտոներ կային, բայց էդ մեկն էր խոդի, մյուսները կամ խարաբ էին կամ վարորդ չկար, ասաց՝ չնստեցնեք, ու ինքը նստեց վարորդի կողքին ու գնաց»,- պատմեց վկան՝ հավելելով, որ մի քանի վիրավորի տարավ իր հետ։ Լուսանկարում՝ վկա Արմեն Երիցյանը Վկայի խոսքով՝ իր տպավորությամբ՝ Վահանյանը վիրավոր էր․ տաբատի ետեւի հատվածում արյուն կար։ Հանրային մեղադրողը հետաքրքրվեց՝ իսկ իր տպավորությամբ՝ նա ի վիճակի՞ էր մնալ եւ շարունակել գումարտակի ղեկավարումը, վկան դրական պատասխան տվեց։ Նաեւ նշեց՝ իր ներկայությամբ այլ սպային պարտականությունների փոխանցում կամ կապի միջոցի հանձնում չի եղել։ Հարցին՝ իրենց բարոյահոգեբանական վիճակը փոփոխության ենթարկվե՞ց, երբ տեսան, որ գումարտակի հրամանատարը հեռանում է, վկան դրական պատասխան տվեց․ «Որ մեր հրամանատարը չի ուզում ղեկավարի մեզ, որ ճիշտ ձեւ մարտ մղենք, մենք էլ ընկնում ենք խուճապի մեջ, էլ չենք կարա բոյ անենք»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ մնացած վիրավորներին ի վերջո այլ մեքենայով կարողացել են ճանապարհել։ -Ի՞նչ տեղի ունեցավ Վահանյանի հեռանալուց հետո,- հարցրեց դատախազը։ -Այդտեղից զորքը բաժանվել է տարբեր մասերի, ցրված է եղել, տարբեր ուղղություններով գնացել, մենք՝ մոտ 40 հոգով, Հայկազի հետ բարձրացել ենք ճանապարհով, իսկ սկզբում իջածները գնացել են դեպի Հադրութ։ -Երբ հավաքվել եք, տեղյակ եղե՞լ եք՝ Հադրութում հակառակորդն է թե յուրային զորքը։ -Մեր դիմացն էր, մենք տեսնում էինք, որ հակառակորդը Հադրութում կռիվ էր տալիս մեր այլ զորքի հետ։ -Բա եթե Հադրութում մարտեր էին, ո՞րն էր տրամաբանությունը, որ զորքի մի մասը, դա տեսնելով, գնացել է էդ ուղղությամբ,- հետաքրքրվեց մեղադրողը։ -Չգիտեմ,- պատասխանեց վկան՝ նշելով, որ իրենց հետ գտնվող հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանը ճանապարհին կապ է հաստատել Հադրութի ուղղությամբ գնացած սպա Հովհաննես Մուրադյանի հետ, փորձել հասկանալ նրանց տեղը, վերամիավորել զորքը, սակայն հեռախոսի լիցքավորումը վերջացել է, եւ կապը ընդհատվել է։ Թե ինչու էր զորքը առանց կապի միջոցների, վկան հստակ չգիտեր, ասաց՝ որքան հիշում է, լիցքավորման խնդիր է եղել։ Հիշեցնենք՝ նախորդ նիստերին հարցաքննված սպա Արսեն Ղարիբյանը հայտարարել էր, որ վաշտերի եւ դասակների հրամանատարներն իրենց մոտ ռադիոկապ չեն ունեցել, քանի որ մինչեւ սարը բարձրանալը տվել են՝ լիցքավորման դնելու եւ այլեւս հետ չեն ստացել․ այն հատվածը, որտեղ գտնվել են մարտկոցները, հրետակոծության է ենթարկվել։ 40 հոգանոց խումբը, ըստ Երիցյանի, դարձյալ հարձակման է ենթարկվել՝ ընկնելով շրջափակման մեջ․ «40 հոգով գնում էինք, որ մեզ պիտի դիմավորեին, մեր դիմաց 6 թուրք դուրս եկավ, կամ 6-ն էին, կամ ավելի, չգիտեմ, էդքանին ենք տեսել, հարձակվել են մեր վրա ու․․․ Ով հասցնում, իջնում է, ով չէ, զոհվում է, մենք էլ՝ 3 հոգով, մնում ենք էդտեղ, շրջափակման մեջ, սպասում ենք՝ մութը ընկնի․․․ Լույսը բացվում է, շարժվում ենք, հանդիպում սպեցնազի տղերքին, իրենց հետ դուրս գալիս Խնձորեսկ»։ Լուսանկարում՝ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը -Բա հրամանատարը չփորձե՞ց միջոց ձեռնակել ձեզ իր հետ տանելու համար,- հետաքրքրվեցին դատավարության մասնակիցները։ -Չէ․․․ Որ հարձակվել են, հրամանատարները թողել, իջել են, զորքից մի քանի հոգի մի քանի րոպե կռիվ է տվել,- պատասխանեց վկան՝ նշելով, որ նրանցից ոչ ոք հետ չի եկել՝ օգնության։ -Հնարավո՞ր էր, որ կրակոցի ձայները չլսեին, այդքան հեռո՞ւ էին։ -Չէ։ -Իսկ տեղյա՞կ էին, որ դուք հետ եք ընկել։ -Երեւի մտածել են՝ զոհվել ենք,- եզրակացրեց վկան։ Ըստ Վարուժան Մարգարյանի՝ Վահանյանն իր հեռախոսը վերցրել ու այլեւս չի վերադարձրել Դատարանում ցուցմունք տալով՝ շարքային Վարուժան Մարգարյանը պատմեց, որ գումարտակի նորանշանակ հրամանատար Իշխան Վահանյանի հրամանով բարձրացել են Խուռհատ սարը, դիրքավորվել։ Մեկ օր անց նկատել են, որ հակառակորդը մեքենաներով մոտենում է, սակայն որեւէ հրաման չեն ստացել․ «Առավոտյան արդեն «Ալլահ ագբար» գոռացին, ու սկսվեց հարձակումը, շատերի զենքը արդեն չէր կրակում, փամփուշտները պրծնում էին, տեսնում էինք՝ սաղին փռում են, մի ահավոր երեւույթ»։ Վահանյանի հրամանով սկսել են կրակել, բայց թե հետո նա ինչպես է հեռացել, վկան չի տեսել։ Ասաց՝ այլ զինծառայողներից է լսել այդ մասին, ենթադրյալ վիրավորման մասին էլ, ըստ նրա, դատարանում իմացավ։ Լուսանկարում՝ վկա Վարուժան Մարգարյանը Մարգարյանի խոսքով՝ նահանջի հստակ հրաման չի եղել, այդ խառը իրավիճակում տեսել է՝ բոլորը իջնում են, ինքն էլ է իջել։ Հավաքվել են եւ կապիտան Հայկազ Գրիգորյանի ղեկավարությամբ միաշարասյուն սկսել քայլել․ «Մեր վաշտի հրամանատար Հայկազ Գրիգորյանն ասում էր՝ մի խառնվեք, մի շարայսուն կազմեք, ինքը ինչքան կարողանում էր, մեզ պահում էր, որ սնարյադը չխփի, ու տենց շարասյունով քայլել ենք»,- պատմեց վկան՝ հավելելով, որ ի վերջո դուրս են եկել Կարմիր շուկա։ Մարգարյանը եւս չկարողացավ պարզաբանել, թե ինչպես է զորքի մի մասը Հովհաննես Մուրադյանի հետ առանձնացել մյուսներից կամ ինչպես է ստացվել, որ սպաները ռադիոկապ չեն ունեցել․ «Նույնիսկ իմ հեռախոսը Վահանյանը վերցրեց, լիքը զարյադկով, ասաց՝ ավտոյի մեջ լիցքավորման կդնեմ, հետ կտամ, բայց առանց կապ թողեց ինձ, մինչեւ հիմա չգիտեմ՝ հեռախոսս ուր է»։ Վկա Խաչատուր Անախասյանը նշեց, որ տեսել է՝ ինչպես է թշնամին Վահանյանի ոտքերի ուղղությամբ կրակել Երեկ հարցաքննված վերջին վկան Խաչատուր Անախասյանն էր, որին դատարանը նախորդ նիստին բերման ենթարկելու որոշում էր կայացրել: Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը հայտնեց, որ մյուս վկաներին, որոնց վերաբերյալ եւս որոշում էր կայացրել, բերման ենթարկելու հնարավորություն առայժմ չկա, քանի որ նրանք Արցախի Հանրապետությունից են, իսկ Արցախը ՀՀ-ին կապող միակ ճանապարհը, ինչպես հայտնի է, մինչ օրս փակ է։ Անախասյանը պատմեց, որ ինքը տեսել է, թե ինչպես է հակառակորդը Վահանյանի ոտքերի ուղղությամբ կրակում, սակայն բուն վիրավորվելը չի տեսել, ասաց՝ զինծառայողներից է լսել, որ կրակոցից ինչ-որ բան անդրադարձել է ու դիպել նրան։ Ամեն դեպքում, վկան եւս հավանական չհամարեց այդտեղ բեկորային վնասվածք ստանալը։ Դրանից հետո, ըստ վկայի, ինքը տեսել է, որ Վահանյանը նստել է «Վիլիսն» ու մեկ վիրավոր իր հետ տանելով՝ հեռացել։ Լուսանկարում՝ վկա Խաչատուր Անախասյանը Անախասյանի խոսքով՝ Վահանյանի հեռանալուց մոտ 4 րոպե հետո սպա Հայկազ Գրիգորյանն է նահանջի հրաման տվել, ասել՝ զորքը ջախջախվում է, նահանջ տանք, գնանք։ Դրանից հետո Անախասյանը այն խմբի հետ է եղել, որը ղեկավարել է հենց Գրիգորյանը։ Թե ինչպես են մյուսները առանձնացել իրենցից, նա եւս չգիտեր։ -Բա հարց չառաջացա՞վ՝ մյուսները ուր մնացին։ -Հիմա էլ է էդ հարցը առաջանում, բայց չգիտեմ,- պատասխնեց վկան։ Հարցաքննությունների ավարտին դատավոր Ջոն Հայրապետյանը որոշեց հաջորդ դատական նիստին բերման ենթարկել պատշաճ ծանուցված եւ չներկայացած այլ վկաների, մասնավորապես, Արմեն Քարամյանին, Վարազդատ Հովհաննիսյանին, Մոնթե Պողոսյանին, Վլադիկ Բարսեղյանին։ Հաջորդ նիստը նշանակվեց 2023 թ․ հունվարի 18-ին։ Գլխավոր լուսանկարում՝ ամբաստանյալ Իշխան Վահանյանը Միլենա Խաչիկյան

18:35 - 20 դեկտեմբերի, 2022

Ըստ վկայի՝ սպաներն առանց ռադիոկապի են մեկնել Խուռհատ սարը՝ մարտական առաջադրանքի

#Կարճ_ասած Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոն եւ Նորք Մարաշ նստավայրում երեկ շարունակվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը լքելու մեջ մեղադրվող հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործի քննությունը, որի ժամանակ դատարան ներկայացան եւ հարցաքննվեցին շարքային Ռոման Դոլինյանը եւ սպա Արսեն Ղարիբյանը։ Վերջինիս հարցաքննությունն անցավ լարված մթնոլորտում։ Ղարիբյանը հայտարարեց, որ 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին՝ Հադրութի հարակից Խուռհատ սարը բարձրանալիս, Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի վաշտերի եւ դասակների հրամանատարներն իրենց մոտ ռադիոկապ չեն ունեցել․ մինչեւ սարը բարձրանալը տվել են՝ լիցքավորման դնելու եւ այլեւս հետ չեն ստացել, քանի որ այն հատվածը, որտեղ գտնվել են մարտկոցները, հրետակոծության է ենթարկվել։ Նա նաեւ պատմեց, թե ըստ իր տեղեկությունների՝ ինչպես է ստացվել, որ նահանջի ժամանակ մի խումբ զինծառայողներ կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանի հետ բաժանվել են անձնակազմից, ինչի հետեւանքով սխալ ուղղությամբ են գնացել եւ զոհվել։ Այնուհանդերձ, նրա ցուցմունքներում որոշ հակասություններ եղան, եւ հանրային մեղադրողը միջնորդեց հրապարակել նրա նախաքննական ցուցմունքը։ #Մանրամասն 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին՝ Հադրութի հարակից Խուռհատ սարը բարձրանալիս, Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի վաշտերի եւ դասակների հրամանատարներն իրենց մոտ ռադիոկապ չեն ունեցել, կապի միակ միջոցը եղել է գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի մոտ, որը, հիշեցնենք, ըստ մեղադրանքի, մարտի դաշտը ինքնակամ լքելիս այն իր հետ տարել է։ Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանում նման ցուցմունք երեկ տվեց պատերազմի ժամանակ հիշյալ գումարտակի ականանետային մարտկոցի հրամանատար, ավագ լեյտենանտ, ներկայում կապիտան Արսեն Ղարիբյանը։ Վերջինս հայտնեց, որ Վահանյանի հետ ունի միայն ծառայողական փոխհարաբերություններ։ Ղարիբյանի հարցաքննությունն անցավ լարված մթնոլորտում, ինչի պատճառով նիստը պարբերաբար ընդմիջվեց՝ ձգվելով մինչեւ ուշ երեկո։ Վկա Արսեն Ղարիբյանի նախաքննական եւ դատաքննական ցուցմունքներում էական հակասություններ կային Նախքան Խուռհատ սարի իրադարձություններից խոսելը վկա Արսեն Ղարիբյանը անդրադարձավ Նյուզգար կոչվող տեղամասում տեղի ունեցած դեպքերին։ Ըստ նրա՝ պատերազմը սկսելուց օրեր անց՝ հոկտեմբերի 30-ին, իր ականանետային մարտկոցի միջոցները ոչնչացվել են, ինչի մասին ինքը զեկուցել է, բայց օգնություն այդպես էլ չի ստացել, այդ իսկ պատճառով իր անձնակազմով մեկնել է հրամանատարական դիտակետ՝ գումարտակի՝ այդ ժամանակվա հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի տված խնդիրները կատարելու։ Լուսանկարում՝ վկա Արսեն Ղարիբյանը Մեկնելուց օրեր անց՝ հոկտեմբերի 2-ին, Նյուզգարում հարձակում է եղել, հայկական ստորաբաժանումները զոհեր եւ վիրավորներ են ունեցել։ Լուրն իմանալուց հետո, ըստ վկայի, գումարտակի հրամանատարը կապվել է գնդի հրամանատարի հետ, մեքենա է ուզել զոհերին եւ վիրավորներին տեղափոխելու համար, իսկ երբ մարտերը որոշ չափով թուլացել էին, ինքը, Վարդերեսյանը, նրա վարոդը եւ վարորդի հայրը միասին գնացել են այն վայրը, որտեղ արդեն հավաքված են եղել վիրավորները։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը տեղեկացրեց՝ քրեական գործում տվյալներ կան, որ գումարտակի հրամանատարի հրամանով շտապօգնության մեքենայով վիրավորներին օգնություն ցուցաբերելու է մեկնել այդ պահին շտաբի պետ Իշխան Վահանյանը, եւ խնդրեց հայտնել՝ հրամանատարական կետում գտնվելով՝ վկան իմացե՞լ է այդ մասին։ Վերջինս բացասական պատասխան տվեց՝ նշելով, որ մշտապես այնտեղ չի եղել, գնացել–եկել է, վաշտերին սնունդ բաժանել։ Հարցին՝ հետագայո՞ւմ էլ իրեն չեն հասել տեղեկություններ այդ մասին, վկան բացասական պատասխան տվեց։ Մեղադրող դատախազը հայտարարեց, որ վկայի ցուցմունքում էական հակասություններ կան, եւ դատավոր Ջոն Հայրապետյանի թույլտվությամբ հրապարակեց նույն դրվագի վերաբերյալ նրա՝ նախաքննության փուլում՝ 2021 թ․ հուլիսի 8-ին տված ցուցմունքը։ Ըստ այդ ցուցմունքի՝ վկան տեղեկացել է, որ Վահանյանը շտապօգնության մեքենայով իբրեւ վիրավորներ հանելու պատճառաբանությամբ լքել է մարտադաշտը։ Սա լսելով՝ վկան ասաց, որ այդ ժամանակ ավելի լավ է հիշել, եթե ասել է, ուրեմն՝ դա համապատասխանում է իրականությանը։ Շարունակելով ընթերցել նախաքննական ցուցմունքը՝ մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանն ասաց, որ վկան հայտնել է նաեւ, որ հետագայում դասակի հրամատարներից Արթուր Դանիելյանից (որը վիրավոր գտնվել է Նյուզգարում) տեղեկացել է, որ Վահանյանը մոտեցել է գյուղին, սակայն չի մտել գյուղ, այլ մոտակայքից ձեւականորեն վերցրել է 2-3 վիրավոր եւ հեռացել։ Այդ ժամանակ Ղարիբյանը ասել է նաեւ, որ Վահանյանը տեղյակ է եղել Դանիելյանի վիրավորումից, սակայն նրան օգնություն չի ցուցաբերել։ Այս ցուցմունքը եւս վկան դատարանում պնդեց։ Վկայի խոսքով՝ կապի խնդիր դեռ հոկտեմբերի 6-ից է եղել Այդ դեպքերից հետո, ըստ վկայի, հոկտեմբերի 4-ին գումարտակի հրամանատար Գարիկ Վարդերեսյանի հրամանով ավելի նպաստավոր շրջան են զբաղեցրել Թոզարանի ուղղությամբ։ Հարցին՝ Վարդերեսյանը վերադաս հրամանատարությանը զեկուցե՞լ է կամ թույլտվություն ունեցե՞լ է, վկան դժվարացավ հստակ պատասխանել՝ ասելով, որ իր կարծիքով՝ ինքնուրույն նման որոշում չէր կայացնի։ Նշենք, որ ըստ դիվիզիայի հրամանատար Կարեն Առստամյանի ցուցմունքի՝ Վարդերեսյանը գումարտակի հրամանատարի պաշտոնից օրեր անց ազատվել է առանց թույլտվության, անփույթ նահանջների պատճառով։ Մինչդեռ փոխգնդապետ Ռյուրիկ Սեմյոնովը ցուցմունք է տվել այն մասին, որ Վարդերեսյանի այդ որոշումը գուցե ճիշտ է եղել, որովհետեւ նորակոչիկների անձնակազմն անպատրաստ էր, զինվոր կար՝ մի անգամ կրակած չկար։ Նահանջելուց հետո զբաղեցրած նոր բնագծում մնացել են 2 օր՝ մինչ հոկտեմբերի 6-ը, երբ նորից հարձակում է եղել եւ չեն կարողացել դիրքը պահել։ Այդ ժամանակ, ըստ վկայի, նահանջի կոնկրետ հրաման չի եղել․ երբ վիրավորները շատացել են, սպա Հովհաննես Նազարյանը եւս վիրավորվել է, հարկադրված են եղել նահանջել․ – Երբ նահանջեցիք, պարտավոր չէի՞ք զեկուցել վերադաս հրամանատարությանը,– հարցրեց դատախազը։ – Պարտավոր էինք, բայց միջոց չկար զեկուցելու, զարյադկաները նստած են եղել, հեռախոսով էլ կապ չէր բռնում։ – Վիրավորում ստացած սպան կապի միջոց չունե՞ր։ – Կապ տվեց, որ շտապօգնության մեքենան գա, դրանից հետո էլ կապի միջոց չմնաց,– պատասխանեց վկան։ Տուժողների իրավահաջորդ Գուրգեն Գրիգորյանը հետաքրքրվեց՝ եթե իրենք հստակ իմացել են, որ շտապօգնությունը գալիս է, եւ սպան տեղափոխվելու է հոսպիտալ, ինչո՞ւ նրա ռադիոկապը չի վերցրել՝ հաշվի առնելով, որ ինքն է միակ սպան, որ մնում է այդ անձնակազմի հետ։ Վկան դժվարացավ հստակ պատասխանել, ասաց՝ գուցե սխալվել է, լավ կլիներ, որ վերցներ, բայց իրավիճակն այնպիսին է եղել, որ չի արել։ Կարեւորը, ըստ նրա, այն էր, որ դրանից մեկ–մեկ ու կես ժամ անց այդտեղից դուրս են եկել։ Քիչ անց, երբ Գրիգորյանը հարցրեց՝ արդյո՞ք նման պարտավորություն չուներ, վկան պատասխանեց, որ պարտավոր չէր ուրիշ վաշտի ունեցվածքը վերցնել, իր անձնակազմը նրանց էր միացել օգնություն ցուցաբերելու համար․ Լուսանկարում՝ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ, փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը – Կանոնակարգով սահմանված է, որ եթե սպան դուրս եկավ, Դուք հրամանատարությունը ընդունեցիք, անհրաժեշտ միջոցները պետք է լինեն Ձեզ մոտ, ինչո՞ւ չեք արել,– հարցրեց փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը։ – Ես հրամանատարությունը ոչ մեկից չեմ ընդունել, Նազարյանը իմ հրամանատարը չի եղել, իր ռացիան էլ, չգիտեմ, երեւի հետը տարել է։ – Հրամանատար չկա, բարձր սպան տեղում Դուք եք։ – Ես իմ ստորաբաժանումն եմ պարտավոր ղեկավարել։ – Մնացածին պարտավոր չե՞ք։ – Ուրիշ ստորաբաժանումներին ղեկավարել պարտավոր չեմ։ Վկայի այս պատասխանը վրդովեցրեց փաստաբանին, որը դատարանից եւ դատախազից պահանջեց այս հայտարարությունների հիման վրա նրա նկատմամբ եւս քրեական հետապնդում սկսել՝ չսպասելով իր կողմից հաղորդում ներկայացնելու։ Հիշեցնենք՝ մի քանի սպաների հարցաքննությունից հետո զոհված զինծառայողների ծնողները հանցագործության մասին հաղորդում են ներկայացրել, ինչի հիման վրա քրեական վարույթ է նախաձեռնվել պատերազմի ժամանակ իշխանազանցության կամ իշխանությունը չարաշահելուն եւ զինվորական պաշտոնեական անփութության հատկանիշներով։ Արսեն Ղարիբյանի խոսքով՝ սպաների ռադիոկապերի մարտկոցները ուղարկել են լիցքավորման եւ այդպես էլ հետ չեն ստացել Հոկտեմբերի 6-ի հիշյալ նահանջից հետո անձնակազմը տեղափոխվել է Հադրութի զորամաս, ապա՝ դպրոց, որտեղ էլ սպայակազմի փոփոխություն է եղել․ Գարիկ Վարդերեսյանը ազատվել է գումարտակի հրամանատարի պաշտոնից, եւ նրա փոխարեն Իշխան Վահանյանն է նշանակվել։ Հոկտեմբերի 8-ին արդեն գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանից խնդիր են ստացել՝ բարձրանալու Խուռհատ սարը։ Ըստ վկայի՝ բարձրացողների մեջ եղել են 15 վաշտ, ականանետային մարտկոցը եւ առանձին դասակներ, ընդհանուր առմամբ՝ մոտ 150 հոգի։ Բացազատվել են ողջ անձնակազմով, զբաղեցրել մոտ 1 կմ երկարությամբ բնագիծը։ Մինչեւ հոկտեմբերի 10-ը որեւէ գործողություն չի եղել։ Տուժողների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը հետաքրքրվեց՝ այդ 2 օրվա ընացքում ինժեներական ի՞նչ աշխատանքներ են կատարել պաշտպանության անցնելու համար, ինչին ի պատասխան վկան ասաց՝ ինժեներական աշխատանք, որպես այդպիսին, չի կատարվել, չէր կարող կատարվել, որովհետեւ գործիքներ չկային․ ամեն զինվոր մի հարմար քար է գտել, որ հետեւը թաքնվի, կրակի։ Լուսանկարում՝ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը, տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը Հոկտեմբերի 10-ին՝ հարձակման օրը, գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանը, ըստ վկայի, բնագծի հակառակ ծայրում էր՝ իրեն ոչ տեսանելի․ – Բա եթե հարձակում լիներ, ի՞նչ ձեւով նա պիտի ձեր գործողությունները ղեկավարեր,– հարցրեց հանրային մեղադրողը։ – Չեմ կարող ասել, կապի միջոց չի եղել, որ ասեմ՝ դրանով։ – Բա ձեր կապի միջոցները ի՞նչ եղան։ – Մեր կապի միջոցները դպրոցում տվեցինք՝ զարյադկի, տենց էլ հետ չեկան։ – Այսի՞նքն։ – Ես լիցքավորիչ չունեի, քանի որ կամազս, որի մեջ այն գտնվում էր, կրակային կետ հասնելու ժամանակ խփել էին։ Դպրոցում ռացիաները տվել ենք կապի պետ Հովհաննես Մուրադյանին, նա է տարել՝ դիվիզիայի կապի հանգույցով լիցքավորելու, որովհետեւ դիվիզիայում դվիժոկ կար, իսկ դպրոցում հոսանք չկար։ Խնդիրը որ ստացանք, գնացինք սարը, այդ ժամանակ էլ չհասցրինք․․․ – Բա Դուք սպա եք, հարց չբարձրացրի՞ք, թե ոնց եք ղեկավարելու կամ ղեկավարվելու առանց կապի միջոցի։ – Այդ պահին հրետակոծություն է եղել դպրոցի շրջանում, ասել են, որ էնտեղ, որտեղ զարյադկի են դրել, էլ գնալ հնարավոր չէր, չեն կարող վերցնել։ – Դուք, որպես ենթակա անձնակազմ ունեցող սպա, հարց չբարձրացրի՞ք, ի վերջո մարտի պայմաններում էիք գտնվում։ – Ոչ մի վաշտի մոտ էլ չկար, սաղ էլ գիտեին, ո՞ւմից ուզեի։ Գումարտակի հրամանատարի մոտ մի հատ կար, էն էլ՝ վերադասի հետ կապվելու համար։ Նշենք, որ վկայի այս պատասխանները անակնկալի բերեցին դահլիճում գտնվող անձանց․ մինչ այս հարցաքննված մյուս սպաները, թեեւ նշել էին, որ Վահանյանի հեռանալուց հետո ռադիոկապ չեն ունեցել եւ հեռախոսով են փորձել ինչ–որ բան անել, սակայն չէին պարզաբանել, թե ինչով է պայմանավորված եղել անձամբ իրենց ռադիոկապերի բացակայությունը։ Լուսանկարում՝ մեղադրյալ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Հաջորդիվ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը առաջարկեց պատմել, թե ինչպես է սկսվել հարձակումը։ Ըստ վկայի՝ հարձակումից մոտ 2-3 ժամ առաջ 800 մ հեռավորության վրա հայկական համազգեստով անձանց է նկատել, գնացել է Վահանյանի մոտ, զեկուցել այդ մասին, ասել՝ հնարավորության դեպքում ճշտեն, թե ովքեր են։ Այդտեղ է գտնվել նաեւ զորամասի հրամանատարի տեղակալ Նելսոն Հակոբջանյանը, որը հայտնել է, թե նրանք Ցորի զորամասից են․ «Իր պատասխանից հասկացա, որ տենց էլ պիտի լիներ, որ ինչ–որ զորամասից մարդիկ պիտի գային»,– ասաց վկան՝ հավելելով, որ հանձրարարություն են ստացել նրանց մոտ չգնալ, այլ շարունակել հեռվից դիտարկել հակառակորդի մեքենաները։ 3 ժամ անց՝ ժ․ 12-ի մոտակայքում, հարձակումը սկսվել է։ Հակառակորդը եղել է մոտ 100 հոգով։ Հարցին, թե Վահանյանն ինչ հրաման է տվել այդ ժամանակ, վկան ասաց, որ կոնկրետ բան չի ասել, նա էլ իր ավտոմատ կռիվ էր անում, մի պահ է եկել իրենց կողմ, դրանից հետո նրան այլեւս չի տեսել։ Թե երբ եւ ուր է գնացել նա, վկան չգիտեր։ Ի վերջո, հարկադրված նահանջ են իրականացրել, ըստ վկայի՝ առանց կոնկրետ հրամանի․ յուրաքանչյուրը, կողքինին նայելով, հասկանալով, հետ է քաշվել, իսկ սպաներով կրակելով պահել են, որպեսզի զորքը սարից դուրս գա, բարձրանա անտառ, թաքնվի․ – Լավ, հնարավորություն չունեիք պաշտպանվելու, բա նահանջի հրաման չպիտի՞ տայիք, տեղյակ էիք՝ ո՞ւր պիտի նահանջեիք,– հարցրեց մեղադրողը։ – Հադրութ քաղաքը երեւում էր մեր հետեւում, տեսնում էինք վառվող տներ, հրետանային կրակոցներ, զգացվում էր, որ թուրքը մտել է, տները պաժառ տված էին, ահավոր վիճակ էր, ո՛չ կարող էինք քաղաքի կողմ գնալ, ո՛չ ձոր, միակ փրկությունը անտառն էր։ – Տեղյա՞կ եք, որ նահանջ կատարելիս պիտի ունենալ վերադաս հրամանատարության թույլտվությունը։ – Պետք է ունենամ, բայց այդ պահին չէի կարող։ Ըստ վկայի՝ երբ բոլորով հավաքվել են ու քայլել անտառով, հասել են մի կետի, երբ կրակոցների ձայներ են լսել, այդ ժամանակ մի քանի պատրաստված սերժանտի հետ սպաներով բարձրացել են կրակոցների ուղղությամբ՝ մոտ 50-60 մետր հեռու, որպեսզի հասկանան՝ ովքեր են, եւ որ ուղղությամբ պետք է գնան։ Զորքի հետ մնացել է կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանը եւ նորանշանակ սպա Տիգրան Աբազյանը։ Նրանց հորդորել են սպասել, մինչեւ տեսնեն՝ ինչ է կատարվում․ – Սպասեցի՞ն։ –Սպասեցին էնքան ժամանակ, մինչեւ հակառակորդը սկսեց սնարյադ կրակել էդ ուղղությամբ, իմ կարծիքով՝ ուզում էին կրակել 3–րդ գումարտակի վրա, շեղումների պատճառով արկերը անտառի մեջ ընկան,– պատասխանեց վկան՝ բացատրելով, որ այն կետից, որտեղ արկերը ընկել են, սպասող անձնակազմը 2 մասի է բաժանվել․ նրանք, որոնք մնացել են արկերից վերեւ, քիչ անց միացել են իրենց, իսկ նրանք, որոնք մնացել են արկերից ներքեւ՝ սպա Հովհաննես Մուրադյանի հետ, գնացել են դեպի Հադրութ տանող սխալ ճանապարհով։ Նշենք, որ մինչ այս որեւէ սպա դատարանում չէր պարզաբանել, թե ինչպես է ստացվել, որ մի խումբ զինծառայողներ Մուրադյանի հետ բաժանվել են անձնակազմից։ – Բա դուք ի՞նչ արեցիք։ –Մեր բարձրացած հատվածում թուրքն էր, բայց մյուս կողմից լսվում էին հայերի ձայները, կոնկրետ 3-րդ գումարտակի հրամանատարի ձայնը լսել ենք, չենք կարողացել մոտենալ, իջել ենք, միացել արկից վերեւ մնացած անձնակազմին։ –Բա ի՞նչ գիտեք, որ մյուսները այդ ուղղությամբ են գնացել։ – Հովոյի հետ մի սերժանտ կար՝ Գասպարյան Գեւորգ, հեռախոսով նրա հետ եմ կապվել, իմացել։ – Ըստ Ձեզ՝ Հովհաննես Մուրադյանի հետ այդ ուղղությամբ գնացած անձնակազմը տեղյա՞կ էր, որ հակառակորդը Հադրութում է։ –Իմ կարծիքով՝ հա, սաղիս էլ պարզ էր, Հադրութը վառվում էր․․․ – Իսկ ըստ Ձեզ՝ տրամաբանակա՞ն է՝ իմանան եւ գնան այդ ուղղությամբ։ – Տրամաբանական չէ, բայց արկերի պայթյուններից փրկվելու համար առանց հասկանալու էլ կարող են գնալ։ – Ենթադրո՞ւմ եք, թե՞ Գասպարյանն է ասել, երբ զանգել եք։ – Գասպարյանի հետ որ խոսել եմ, դեռ այդ ճանապարհ չէին մտել, ասում էր՝ նկատել ենք, որ թուրքերը ռուսերեն խոսում են, ասում են՝ իջեք, մենք ձեզ վնաս չենք տա, բայց չեն արել թուրքերի ասածով, սպասում էին՝ մեկը գա, օգնի՝ դուրս գան։ – Իսկ դուք ի՞նչ միջոցներ ձեռնարկեցինք, որ միանաք նրանց։ – Միայն Գասպարյանի մոտ է հեռախոս եղել, իր հետ եմ խոսել, ասել եմ՝ որ ուղղությամբ գան, մեզ միանան, որոշենք՝ ինչ ենք անում։ – Բա ինչո՞ւ չեկան։ – Սպասել ենք ահագին, կապը կտրվել է, անհասանելի են դարձել, էդ պահին առաջ ենք շարժվել։ – Տեղեկացե՞լ եք՝ հետագայում ինչ ճակատագրի են արժանացել։ – Զոհվել են,– պատասխանեց վկան՝ թվարկելով այդ անձնակազմի մեջ եղած իր դասակի 4 զոհերի անունները՝ Շիրակ Գասպարյան, Արմեն Մելքոնյան, Տիգրան Աբազյան, Դավիթ Ադոյան։ Լուսանկարում՝ Դավիթ Ադոյանի մայրը՝ Լիլյա Սարգսյանը Դահլիճում գտնվող ծնողների մեջ էր զոհված Դավիթ Ադոյանի մայրը՝ Լիլյա Սարգսյանը, որը հարցեր հղեց Ղարիբյանին այն մասին, թե իր որդին երբ, ինչ պայմաններում է վիրավորվել եւ զոհվել։ Սպան պատմեց, որ Ադոյանը ՄՈԲ–ից մի տարեց մարդու օգնելիս է եղել, վերջից քայլելիս է եւ մնացել է արկի հարվածից ներքեւ գտնվող անձնակազմի հետ, բայց այդ օրը չի զոհվել, Հարութ Կարախանյանի գլխավորությամբ մի խմբի հետ կարողացել են մի տուն, մտնել այնտեղ, թուրքերից պաշտպանվել․ «Կապվել ենք Հարութի հետ, նա է ասել, որ մոտ մեկ շաբաթ եղել են տան մեջ, դրանից հետո տանից դուրս են եկել, այդ ժամանակ է դեպքը տեղի ունեցել»։ Հարցին, թե իմանալով, որ իր զինվորը իրենից հեռու է, ինչո՞ւ միջոցներ չի ձեռնարկել՝ անձամբ գնացել կամ այլ ուժեր ուղարկել՝ նրանց փրկելու համար, վկան պատասխանեց․ «Զեկուցվել է, որ անձնակազմը մնացել է ու այս վիճակում է, իսկ հետ չեմ գնացել, որովհետեւ թուրքը չորս կողմը վերցրած է եղել, հնարավոր չի եղել, իմ ուժերը չեն ներել, որ ես հակառակորդին ճեղքեմ, գնամ նրանց հետեւից»։ –Էդ էրեխեքը օրեր շարունակ կարողացան ապրել, որ թուրքը նրանց չտեսնի, դու չկարողացա՞ր գնալ, հանել,– լսվեց դահլիճից։ Ի վերջո, Վանք գյուղով գնացել, դուրս են եկել դեպի Ստեփանակերտ տանող ճանապարհ։ Վկա Ռոման Դոլինյանի խոսքով՝ Վահանյանը խոստացել է գալ վիրավորների հետեւից, սակայն այդպես էլ չի եկել Հարցաքննված մյուս վկան Ռոման Դոլինյանն էր, որը պատերազմի ժամանակ եղել է 2 ամսվա զինծառայող։ Հոկտեմբերի 10-ին Խուռհատ սարում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին նա ոչինչ չգիտեր, քանի որ 2-ի լույս 3-ի գիշերը վիրավորվել է, տեղափոխվել հոսպիտալ։ Լուսանկարում՝ վկա Ռոման Դոլինյանը Դոլինյանի վիրավորումը հիշյալ օրը Նյուզգար կոչվող տեղամասում է եղել, որտեղ էլ ուղեւորվել էր Վահանյանը՝ օգնություն ցուցաբերելու։ Նրա խոսքով՝ երբ շտապօգնության մեքենան եկել է, Վահանյանը վարորդի կողքին նստած է եղել, առանց իջնելու ասել է՝ ով թեթեւ վիրավոր է, թող իջնի մեքենայից, որպեսզի ավելի ծանր վիրավորներին տանեն, հետո գան մյուսների հետեւից։ Դոլինյանն էլ, համարելով, որ մյուսներից թեթեւ վիրավոր է, իջել է։ Իր հետ միասին սպասելիս են եղել այլ զինծառայողներ, որոնք, իր տպավորությամբ, ունեցել են միջին ծանրության վնասներ բերանի, մեջքի հատվածում։ Մեքենան գնացել է եւ այլեւս չի վերադարձել․ «Ամբողջ գիշեր սպասել ենք, չեն վերադարձել, առավոտյան մեր վաշտի վարորդն է մեզ իջեցրել»,– ասաց նա։ Դատախազ Գեւորգ Ավետիսյանի հարցին՝ քանի՞ վիրավոր վերցրեց Վահանյանը, վկան պատասխանեց՝ 4-5, որոնք նստատեղերն են զբաղեցրել, եւ եթե ուրիշ վիրավոր էլ տեղափոխեին, գետնին կնստեցնեին։ Նա նաեւ նշեց, որ Վահանյանը միայնակ է եղել վարորդի կողքին գտնվող երկտեղանոց նստարանին։ Հարցին՝ հնարավո՞ր է՝ նա եւս վիրավոր լիներ, վկան բացասական պատասխան տվեց, ապա դատավորի հարցերին ի պատասխան՝ ասաց՝ քանի որ նստած է եղել, եթե ազդրի հատվածում վիրավորում ունենար, ինքը կարող է եւ չտեսներ։ Ամեն դեպքում, Վահանյանը, ըստ վկայի, ծանր վիրավորի տեսք չուներ։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց դեկտեմբերի 8-ին։ Միլենա Խաչիկյան

23:45 - 30 նոյեմբերի, 2022