Ադրբեջան

Ադրբեջանի Հանրապետությունը պետություն է Հարավային Կովկասում։ Սահմանակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը, Վրաստանի Հանրապետությանը, Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը, Թուրքիայի Հանրապետությանը, Հայաստանի Հանրապետությանը, Արցախի Հանրապետությանը։ Տարածքը ըստ ՄԱԿ-ի 86,600 կմ․քառ, բնակչությունը, ըստ 2019 թվականի նախահաշվի 10,000,000 մարդ է։

Ներկայիս Ադրբեջանը բազմազգ և բազմակրոն պետություն է։ Բնակչության մեծամասնությունն ադրբեջանցիներն են (91 %), որոնք դավանում է շիա իսլամ։ Խոշոր ազգային փոքրամասնություններն են լեզգիները, ռուսները, թալիշները, ավարները, թաթարները և վրացիները։ Չնայած նրան, որ Ադրբեջանը համարվում է իսլամադավան պետություն, այնուամենայնիվ, երկրի բնակչության 53%-ն իրեն համարում է աշխարհիկ։

ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի անդամակցությունը խոչընդոտ չէ Վաշինգտոնի հետ ավելի խորը պաշտպանական համագործակցության համար. ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ |hetq.am|

hetq.am: Հուլիսի 13-16-ը Հայաստանում էր Քաղաքացիական անվտանգության, ժողովրդավարության և մարդու իրավունքների հարցերով ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ըզրա Զեյան, որի հետ «Հետքը» զրուցել է հայ-ամերիկյան համագործակցության, ամերիկյան միջնորդությամբ հայ-ադրբեջանական բանակցությունների, արցախցիների վերադարձի իրավունքի, Արցախի հայկական ժառանգության պահպանման եւ Հայաստանում ժողովրդավարական բարեփոխումների մասին։ Միացյալ Նահանգներն ակտիվորեն ներգրավված է խաղաղության բանակցություններում։ Նախորդ շաբաթ պետքարտուղարի միջնորդությամբ տեղի ունեցավ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի արտգործնախարարների հանդիպումը, որից հետո պետքարտուղար Բլինքենը հայտարարեց. «Հայաստանն ու Ադրբեջանը շատ մոտ են հասնելու վերջնական համաձայնության»։ Ի՞նչ հիմքեր կան նման լավատեսության համար, երբ Ադրբեջանը միակողմանիորեն նախապայմաններ է առաջ քաշում, մասնավորապես՝ Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունը։ Անցյալ շաբաթ Վաշինգտոնում պետքարտուղար Բլինքենի կազմակերպած հանդիպումը մատնանշում է Միացյալ Նահանգների ամուր աջակցությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև տևական ու արժանապատիվ խաղաղության հաստատմանը։ Եվ մենք հասկանում ենք, որ երկու երկրներն էլ կարևոր քայլեր են կատարել և ցանկանում ենք շարունակել մեր աջակցությունը։ Կարծում եմ՝ կարևոր է ընդգծել խաղաղության համաձայնագրի, արժանապատիվ ու տևական խաղաղության համաձայնագրի ազդեցությունը․ այն իրապես արտակարգ հնարավորություններ կարող է բացել ոչ միայն երկու երկրների, այլ ողջ տարածաշրջանի համար։ Միացյալ Նահանգներն ամուր աջակցում է այս ջանքերին։ Մենք կարծում ենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը մոտ են վերջնական համաձայնությանը։ Բայց, իհարկե, բանակցային սեղանի շուրջ նստածներն են վերջնական որոշում կայացնողները։ Մենք մեր կողմից խրախուսում ենք այս նպատակին հասնելու պահը բաց չթողնել։ Նույնը նաև վարչապետի «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնության մասով։ Կարծում ենք, որ արժանապատիվ, տևական խաղաղությունը խիստ էական է տարածաշրջանի հսկայական սոցիալ-տնտեսական ներուժը բացահայտելու, ինչպես նաև «Խաղաղության խաչմերուկով» նախանշվող տարածաշրջանային կապուղիները զարգացնելու համար։ Այսինքն, Դուք կարծում եք, որ տնտեսական օգուտները կարող են խթանել կողմերին, մասնավորապես՝ Ադրբեջանին, ստորագրե՞լ խաղաղության համաձայնագիրը։ ԱՄՆ ՄԶԳ-ի հետազոտությունը, որը հիշատակեցիք, նույնպե՞ս դրան է ուղղված։ ԱՄՆ ՄԶԳ-ի իմ նշած ուսումնասիրությունը դիտարկում է տրանսպորտային ուղիների ինտեգրման շրջանակները և ներուժը։ Այս առումով չեմ կարող ասել, թե որ գործոնները կարող են վճռորոշ լինել Ադրբեջանի համար։ Ենթադրություններ չեմ կարող անել։ Մեկ անգամ ևս նշեմ պետքարտուղարի հայտարարությունները, որ բանակցային սեղանի շուրջ նստածներն են վերջնական որոշում կայացնողները։ Իսկ մենք հսկայական ներուժ ենք տեսնում, որն առկա կլինի արժանապատիվ ու տևական խաղաղության պարագայում, և մենք ամեն ինչ կանենք, այն, ինչ մեզնից կխնդրեն, որպեսզի օգնենք հասնել այս նպատակին։ Հուլիսի 15-ին մեկնարկել են հայ-ամերիկյան երկրորդ զորավարժությունները։ Արդյոք սա նշանակում է, որ ռազմական համագործակցությունը երկու երկրների միջեւ խորանում է։ Հնարավո՞ր է, որ Ֆրանսիայի պես, Միացյալ Նահանգներն աջակցի Հայաստանի պաշտպանական կարողությունների զարգացմանը եւ զինված ուժերի բարեփոխմանը։ «Արծիվ գործընկեր» զորավարժության հետ կապված՝ ուզում եմ ընդգծել, որ այն նախապես պլանավորված զորավարժություն է՝ միտված կանոնավոր ուսուցումների իրականացմանը, պատրաստականության և փոխգործելիության մեծացմանը և խաղաղապահ գործողություններին։ Այս ջանքերն առաջնորդում է ամերիկյան կողմը՝ մեր պաշտպանության դեպարտամենտի միջոցով։ Լինելով պետքարտուղարության ներկայացուցիչ՝ մանրամասնությունների ներկայացումը ես կցանկանայի վերապահել պաշտպանության դեպարտամենտի իմ գործընկերներին։ Սակայն, ես ուզում եմ նշել, որ պաշտպանական և քաղաքացիական անվտանգության ասպարեզներում տեսնում ենք մեր երկարամյա դրական համագործակցության խորացում։ Նշեմ պաշտպանության դեպարտամենտի «Նահանգային գործընկերության» ծրագրի շրջանակում Հայաստանի և Կանզաս նահանգի ազգային գվարդիայի միջև համագործակցությունը։ Իսկ պետքարտուղարության մասով, իմ ղեկավարության ներքո է գործում Թմրամիջոցների դեմ պայքարի և իրավապահ համագործակցության բյուրոն, որը Հայաստանի կառավարության և ժողովրդի հիմնական գործընկերն է ոստիկանության կարողությունների զարգացման և ամրապնդման ասպարեզում և աջակցում է մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանքի, իրավունքի գերակայության ապահովման, կոռուպցիայի դեմ պայքարի և թափանցիկության մեծացման հարցերում։ Այս համագործակցության բազմաթիվ դրական արդյունքներից մեկն էլ պարեկային ծառայության ձևավորումն է Հայաստանում։ Ի դեպ, Ներքին գործերի նախարարի հետ առիթ ունեցա լինել պարեկային ծառայության գլխամասային գրասենյակի, օպերատիվ կառավարման կենտրոնի և պարեկային ծառայության Երևանի գնդի նոր մասնաշենքերում, որոնք ներկայացնում են Հայաստանի կառավարության և ԱՄՆ կառավարության ներդրումները մարդակենտրոն և իրավունքների նկատմամբ հարգանք ապահովող ոստիկանական ծառայությունների ապահովման ուղղությամբ, որի արդյունքում ոստիկանությունը ավելի մեծ հանրային վստահություն կունենա և ավելի սերտ կապեր կլինեն իրավապահների և նրանց կողմից սպասարկվող համայնքների միջև։ Կարծում եմ՝ սա նաև ցույց է տալիս, որ ժողովրդավարական բարեփոխումը, մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանքի մեծացումը կարող է հանգեցնել առավել ապահով ու անվտանգ միջավայրի ապահովմանը բոլորի համար։ Կարո՞ղ եք հաստատել այն տեղեկությունը, թե որոշում կա, որ ամերիկյան բանակի ներկայացուցիչ կաշխատի Հայաստանի Պաշտպանության նախարարությունում։ Լուրը հաստատում եմ։ Դա ողջունելի զարգացում է, կարող եք մանրամասները ճշտել մեր դեսպանից և լրատվական թիմից։ Մենք ողջունում ենք Միացյալ Նահանգների և Հայաստանի միջև պաշտպանա-քաղաքացիական և անվտանգային համագործակցության խորացումը։ Սա ևս մատնանշում է հայ-ամերիկյան հարաբերություններում նոր՝ ռազմավարական գործընկերության փուլ թևակոխելու պատմական փաստը։ Արդյոք Հայաստանի՝ ՀԱՊԿ անդամակցությունը խոչընդոտ է հայ-ամերիկյան ռազմական համագործակցության խորացման համար։ Կարո՞ղ է անդամակցության դադարեցումը խթանել այդ համագործակցությունը։ ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի անդամակցության հարցը որոշում է բացառապես Հայաստանի կառավարությունը։ Մենք հարգում ենք այդ որոշումը։ Նշեմ, որ մեր համագործակցությունը պաշտպանական և քաղաքացիական անվտանգության հարցերում շարունակում է խորանալ, իսկ Հայաստանը մնում է ՀԱՊԿ-ի անդամ։ Երրորդ և վերջին դիտարկումս․ չկա որևէ փաստարկ, որ Ռուսաստանի ռազմական ներկայությունը նպաստում է Հարավային Կովկասում տարածաշրջանային խաղաղության և կայունության ապահովմանը։ Տիկին Զեյա, Դուք համակարգել եք ԱՄՆ ջանքերը՝ աջակցելու Տիբեթի ժողովրդի իրավունքների պաշտպանությանը եւ նրանց մշակութային, կրոնական ու լեզվական ինքնության պահպանմանը։ Նկատի ունենալով Ձեր այս փորձառությունը, ուզում եմ անդրադառնալ 2023թ. սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղում 100.000-ից ավելի հայերի էթնիկ զտմանը, որոնք զրկվեցին իրենց բնօրրանում ապրելու իրավունքից։ Ո՞րն է ԱՄՆ դիրքորոշումն այս հարցում, ԼՂ հայերի վերադարձի իրավունքը ներառվա՞ծ է ԱՄՆ միջնորդությամբ ընթացող հայ-ադրբեջանական բանակցությունների օրակարգում։ Շնորհակալություն այս կարևոր հարցի համար։ Այստեղ թույլ տվեք մի քայլ հետ գնամ։ Տասնամյակներ շարունակ Հարավային Կովկասը պարփակված է եղել անկայունության և բռնությունների շղթայում, եղել են հսկայական կորուստներ, ցավ և ողբերգություն։ Մենք՝ Միացյալ Նահանգները աջակցում է, որ տարածաշրջանում պայմաններ ձևավորվեն տևական և արժանապատիվ խաղաղության համար, որի պարագայում ապահովված կլինի հարգանքը բոլորի իրավունքների նկատմամբ՝ անկախ էթնիկ պատկանելությունից կամ ծագման երկրից։ Միաժամանակ, Միացյալ Նահանգների համար մտահոգիչ է Լեռնային Ղարաբաղի մարդասիրական և մարդու իրավունքների ճգնաժամը և ավելի քան 100 000 տեղահանված անձինք, որոնց մասին ես սկզբում խոսեցի։ Մարդու իրավունքների հետ կապված առաջարկում եմ դիտարկել մեր 2023թ․ զեկույցը մարդու իրավունքների մասին, որտեղ նշվում են մարդու իրավունքների ոտնահարումների ու վայրագությունների մասին հնչեցված հաղորդումները․ օրինակ՝ Ադրբեջանին վերաբերող հատվածում նշվում է, որ առկա են արժանահավատ հաղորդումներ Ադրբեջանի հետ հակամարտության ընթացքում կատարված ոտնձգությունների մասին, նշվել է, որ քաղաքացիական բնակչությունը միտումնավոր զրկված է եղել անհրաժեշտ պարագաներ ստանալու հնարավորությունից, մերժվել է մարդասիրական միջանցքի տրամադրումը։ Միացյալ Նահանգները շարունակում է հորդորել Ադրբեջանին ապահովել Լեռնային Ղարաբաղում մնացած հայերի իրավունքներն ու անվտանգությունը և շուտափույթ ապահովել պայմաններ ապահով, կամավոր, արժանապատիվ և կայուն վերադարձի համար, որպեսզի ցանկություն ունեցողները կարողանան վերադառնալ իրենց տներ։ Ես ավելի վաղ նշեցի և հիմա էլ ուզում եմ ընդգծել ու գովեստի խոսքեր ասել այս մարդկանց աջակցելու հարցում Հայաստանի կառավարության հսկայական ջանքերի վերաբերյալ և հավելել, որ Միացյալ Նահանգները նույնպես հանձնառու է աջակցել այս հարցում և այս նպատակի համար անցյալ տարվա սեպտեմբերից պետքարտուղարության և ԱՄՆ ՄԶԳ-ի կողմից հատկացվել է 11,5 միլիոն ԱՄՆ դոլար աջակցություն։ Եթե տեղահանվածները վերադառնան, կարծում եք իրատեսակա՞ն է նրանց անվտանգության միջազգային երաշխիքների տրամադրումը։ Բարդ հարց է սա։ Մարդասիրական իրավունքի հիմնարար սկզբունք է այստեղ գործում և որևէ մեկին չի կարող պարտադրվել վերադարձ, վերադարձը պետք է լինի ապահով, կամավոր, արժանապատիվ և կայուն։ Չգիտեմ՝ ճիշտ հասկացա ձեր հարցը միջազգային երաշխիքների հետ կապված, բայց կա միջազգային մարդասիրական իրավունքի այս հստակ նորմը, որը պետք է ապահովված լինի խոցելի բնակչության, այդ թվում՝ փախստականների ու տեղահանվածների համար։ Նկատի ունեմ, որ հայերը դժվար թե վերադառնան առանց անվտանգության միջազգային երաշխիքների։ Դա հասկանալի է, բայց վստահ չեմ, թե ինչ միջազգային երաշխիքների մասին է խոսքը, ում կողմից պետք է ապահովվեն կամ․․․ Միջազգային դիտորդների կամ խաղաղապահների։ Իմ իմացությամբ, դա չի դիտարկվում այժմ։ Դրա համար էի փորձում հարցն ավելի լավ հասկանալ։ Իմ իմացությամբ, նման հարց չի դիտարկվում, սակայն ուզում եմ կրկնել, որ մենք շարունակում ենք հորդորել Ադրբեջանի կառավարությանն ապահովել այնտեղ մնացածների իրավունքները և շուտափույթ պայմաններ ապահովել ցանկացողների ապահով, կամավոր, արժանապատիվ և կայուն վերադարձի համար։ Վերադարձը պետք է կամավոր լինի։ Բազմաթիվ ապացույցներ կան, թե ինչպես է Ադրբեջանը ոչնչացնում Արցախի հայկական մշակութային ժառանգությունը, այդ թվում՝ գերեզմաններ, եկեղեցիներ։ ԱՄՆ-ի կամ միջազգային հանրության կողմից ինչ-որ բան արվու՞մ է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կամ այլ կառույցների միջոցով կանխելու Ադրբեջանի այդ քաղաքականությունը։ Շնորհակալություն այս հարցը բարձրացնելու համար, Լիանա։ Հստակ կլինեմ՝ մենք աջակցում ենք հայկական մշակութային ժառանգության պահպանությանը ողջ Հարավային Կովկասում։ Մշակութային ժառանգության պահպանությունը ԱՄՆ գլոբալ քաղաքականության մասն է։ Մշակութային կոթողների, հուշարձանների, ավանդույթների պահպանությունը հոգածություն և զգոնություն է պահանջում։ Միացյալ Նահանգները աշխարհի բոլոր երկրներին կոչ է անում պահպանել մշակութային ժառանգությունը իրենց միջազգային պարտավորությունների և հանձնառությունների համաձայն։ Մենք Ադրբեջանի կառավարությանը կոչ ենք անում կատարել մշակութային ժառանգության պահպանության ուղղությամբ միջազգային իրավունքների ներքո ստանձնած իր պարտավորությունները։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հետ կապված՝ կարծում ենք, որ միջազգային հանրությունը և ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի նման կազմակերպությունները կարող են և պետք է կարևոր դեր ունենան Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի բոլոր համայնքներում մշակութային ժառանգության պահպանության գործում։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

09:25 - 18 հուլիսի, 2024

Հայ գերիների հարցը միայն հայերինը չէ, այն վերաբերում է նաև միջազգային հանրությանը. ՄԻՊ-ի հարցազրույցը |armenpress.am|

armenpress.am: Մարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանը միջազգային տարբեր կազմակերպություններում անընդհատ բարձրաձայնում է Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների վերադարձի, նրանց իրավունքների խախտումների հետ կապված հարցերը։ ՄԻՊ-ի խոսքով՝ հայ գերիների հարցը միայն Հայաստանի կամ հայերի խնդիրը չէ, այլ ընդհանրապես ամբողջ միջազգային հանրությանն է վերաբերում, որովհետև գերիների հիմնարար իրավունքների խախտումները հանգեցնում են աշխարհում դրանց չպաշտպանվածության վերաբերյալ տարատեսակ ընկալումների։ «Արմենպրես»-ը զրուցել է Մարդու իրավունքների պաշտպան Անահիտ Մանասյանի հետ, խոսել Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների հետ կապված հարցի, Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց սոցիալական երաշխիքների ապահովման, Տավուշի սահմանամերձ բնակավայրերի անվտանգային խնդրի և այդ համատեքստում անձանց իրավունքների պաշտպանության, Հայաստանում կիրառվող կալանքի պրակտիկայի, ատելության խոսքի տարածման թեմաների և ՄԻՊ-ի առաջիկա ծրագրերի մասին։ - Տիկին Մանասյան, ավելի քան մեկ տարի է` ընտրվել եք Մարդու իրավունքների պաշտպանի պաշտոնում։ Կխնդրեի առանձնացնել այն կարևոր ձեռքբերումները, որոնք արձանագրել եք այս մեկ տարվա ընթացքում։ - Կառանձնացնեմ մի քանի կարևոր ոլորտ, որոնց հետ կապված այս մեկ տարվա ընթացքում շատ ակտիվ գործունեություն ենք ծավալել։ Կան ոլորտներ, որտեղ շեշտակի զարգացում ենք ունեցել։ Մասնավորապես, իրավահավասարության և հակախտրականության ոլորտը, որտեղ գրեթե բոլոր բնագավառներում ունեցել ենք Մարդու իրավունքների պաշտպանի գործունեության բոլորովին այլ տրամաբանությամբ զարգացում։ Այս ոլորտը առանձնացվել է այն պատճառով, որ բազմաթիվ միջազգային կազմակերպություններ, այդ թվում՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատությունը գնահատող միջազգային կազմակերպությունները տարբեր դիտարկումներ են ներկայացրել հատկապես այս ոլորտում Պաշտպանի գործունեությունը շատ ավելի կատարելագործելու ուղղությամբ։ Այս մեկ տարվա ընթացքում, մասնավորապես, շատ մեծ ծավալով ազգային փոքրամասնությունների իրավունքների, հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների երաշխավորման, գենդերային հավասարության և այլ խնդիրներով իրականացրել ենք այնպիսի գործունեություն, որը միանշանակ տարբերվում է նախորդ տարիներին իրականացրած գործունեության տեսակներից։ Մասնավորապես, եթե դիտարկեք նաև Մարդու իրավունքների պաշտպանի տարեկան հաղորդումը, կնկատեք, որ այս ոլորտների առումով շեշտակի տարբերություններ կան։ Շատ լայն ծավալով գործունեություն ենք իրականացրել զինված ուժերում մարդու իրավունքների պաշտպանության, քրեական վարույթների շրջանակներում մարդու իրավունքների պաշտպանության, խոշտանգումների և վատ վերաբերմունքի կանխարգելման, հավաքների ազատության, խոսքի ազատության, ատելության խոսքի և ընդհանրապես անհանդուրժողականության միջավայրի հաղթահարման և այլ ոլորտներում։ Այստեղ էլ, կարծում եմ, զարգացումները բազմաթիվ են։ Հետագայում էլ շատ ավելի մեծ ծավալով ենք շարունակելու այս գործունեության տեսակների իրականացումը։ Գործունեություն ենք իրականացրել նաև մի շարք այլ ոլորտներում, որոնց առնչությամբ կարող եմ խոսել հարցազրույցի այլ հարցերի շրջանակներում։ - Հայտնի է, որ Ադրբեջանը մինչ օրս Հայաստանին չի վերադարձրել մի քանի տասնյակ գերիների։ ՄԻՊ-ն ի՞նչ աշխատանքներ է տանում նրանց իրավունքների պաշտպանության հետ կապված, այս ուղղությամբ միջազգային կառույցների հետ ի՞նչ աշխատանքներ են տարվում: - Նշեմ, որ այս հարցն, իհարկե, ուղղակիորեն չի ընդգրկվում Մարդու իրավունքների պաշտպանի մանդատի շրջանակներում, բայց, նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ այն վերաբերում է մարդու հիմնարար իրավունքների հետ կապված խնդիրների, ես անընդհատ եմ այս հարցերով զբաղվում։ Աշխատանքների մեծամասնությունը խորհրդապահական բնույթ է կրում, և քիչ ենք այս հարցերի մասին հրապարակային խոսում։ Միևնույն ժամանակ, նշեմ, որ ես անընդհատ, գրեթե բոլոր միջազգային կազմակերպությունների հետ իմ հաղորդակցության շրջանակներում ոչ միայն պարզապես բարձրաձայնում եմ այս խնդիրը, այլ մի շարք իրավիճակներում հստակ վերլուծությամբ իրավունքների խախտման առնչությամբ միջազգային գործընկերներին ներկայացնում եմ իրավունքների կոնկրետ խախտումներ, օրինակ՝ ադրբեջանական տարբեր հեռուստաալիքներով գերիների մասնակցությամբ տեսանյութերի և ռեպորտաժների նախապատրաստման առնչությամբ, ընդհանրապես էթնիկ հայերի նկատմամբ Ադրբեջանում իրականացվող վարույթների, դրանց անկողմնակալության ու մարմինների անկախության առնչությամբ մտահոգությունների վերաբերյալ և այլն։ Իհարկե հատուկ շեշտադրեմ, որ առանցքային խնդիրը գերիների վերադարձի հետ կապված հարցն է, որը մշտապես ենք բարձրաձայնում։ Հույս ունեմ, որ այս խնդիրները պատշաճ և շուտափույթ լուծումներ կստանան, որովհետև, ինչպես իմ բոլոր միջազգային գործընկերներին եմ անընդհատ նշում՝ սա միայն Հայաստանի կամ հայերի խնդիրը չէ, սա ընդհանրապես ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհին, միջազգային հանրությանը վերաբերելի խնդիր է, որովհետև առնչվում է այնպիսի կարևորագույն, հիմնարար իրավունքների, որոնց՝ աշխարհի մի կետում չպաշտպանված լինելը հանգեցնում է ամբողջ աշխարհում դրանց չպաշտպանվածության վերաբերյալ տարատեսակ ընկալումների։ - Տիկին Մանասյան, վերջերս կառավարությունը գործարկել է Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված անձանց բնակարանային ապահովման ծրագիրը։ Որպես մարդու իրավունքների պաշտպան՝ ինչպե՞ս եք գնահատում դրա արդյունավետությունը և ծրագրով տրամադրվող աջակցության չափը։ Եվ ընդհանրապես, ինչպե՞ս եք գնահատում ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց սոցիալական երաշխիքների ապահովման ուղղությամբ պետության ձեռնարկված քայլերը։ - Պետք է հատուկ արձանագրեմ, որ այս գործընթացին ես անձամբ եմ ներգրավվել բռնի տեղահանման առաջին օրվանից։ Ես և իմ աշխատակազմի ներկայացուցիչները անմիջապես մեկնել ենք գրանցման կետեր, մասնավորապես՝ Սյունիք, այնուհետև Վայք։ Մենք ոչ միայն մոնիթորինգ ենք իրականացրել գործընթացի և պետական մարմինների գործունեության առնչությամբ, այլ նաև շուրջ 10 օրվա ընթացքում անցկացրել ենք 350-ից ավելի հարցազրույցներ բռնի տեղահանված անձանց հետ՝ հասկանալու նրանց իրավունքների հետ կապված խնդիրները, այդ թվում՝ մինչ բռնի տեղահանումը, մասնավորապես՝ Լաչինի միջանցքի արգելափակման հետևանքով նրանց իրավունքների խախտման հետ կապված հարցերը, մանրամասները, փաստերը։ Հատուկ արձանագրեմ, որ ամենակարճ ժամանակահատվածում ես հրապարակել եմ արտահերթ զեկույց, որտեղ այս բոլոր խնդիրները ներկայացված են եղել, այդ թվում՝ դիակների վրա խոշտանգումների/անդամախեղման նշանների և այլնի վերաբերյալ տեղեկատվություն՝ դրանք հիմնավորող փաստերով։ Դրանից հետո անընդհատ շարունակել ենք իրականացնել այս ոլորտի հետ կապված աշխատանքները՝ նկատի ունենալով այն, որ նշված խումբ անձանց իրավունքների պաշտպանությունը անընդհատ և շարունակական գործընթաց պետք է լինի։ Հատուկ արձանագրեմ, որ իմ հիմնական դիտարկումն այն է, որ պետությունը, այո, արագ է գործել, շատ արագ է հասցեագրել խնդիրները և կարողացել է նաև համարժեք արձագանք ունենալ տեղի ունեցած պրոցեսներին։ Միևնույն ժամանակ, գործընթացների համատեքստում տարբեր խնդիրներ են եղել, որոնք ես ինքս եմ բարձրաձայնել։ Ավելին, տարբեր հարցեր լուծում են ստացել հենց իմ միջամտությամբ։ Օրինակ՝ սոցիալական աջակցության, անշարժ գույք ունենալու հետ պատճառահետևանքային կապի առնչությամբ և մի շարք այլ կարգավորումներ փոփոխության են ենթարկվել նաև իմ կողմից ներկայացված առաջարկությունների արդյունքում։ Շատ կարևորում եմ այն սոցիալական աջակցության ծրագրերը, որոնք պետությունն իրականացնում է։ Բնականաբար, ինքս էլ պարբերաբար կարծիք եմ արտահայտում աջակցության չափը թե՛ ավելացնելու, թե՛ տարբեր աջակցության ծրագրերը շատ ավելի լայն ծավալով, ռեսուրսների ավելի մեծ ներգրավմամբ իրականացնելու հետ կապված։ Բայց, բնական է, որ բոլորս ենք հասկանում, որ այդ ամենը պայմանավորված է նաև պետության ունեցած հնարավորություններով, որովհետև առկա ռեսուրսներն, իհարկե, անսահմանափակ չեն՝ նաև նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ պետությունը բազմաթիվ այլ սոցիալական խնդիրներ ևս պետք է լուծի։ Օրինակ՝ թե՛ սահմանամերձ բնակավայրերում բնակիչների իրավունքների պաշտպանությունը, թե՛ հայաստանյան գյուղական տարբեր բնակավայրերում անձանց սոցիալական աջակցության ծրագրերը և այլն։ Մինչ այժմ տարբեր դիմումներ ենք ստանում, օրինակ՝ երկրաշարժի հետևանքով աղետի գոտում տուժած քաղաքացիների սոցիալական աջակցության ծրագրերի անհրաժեշտության և այլնի հետ կապված։ Պետությունը պետք է կարողանա այս ամենը պատշաճ մակարդակով հավասարակշռել և յուրաքանչյուր խնդրի լուծման համար պատշաճ միջոցներ հատկացնել։ Միևնույն ժամանակ, կարևորում եմ, որպեսզի այս բոլոր ծրագրերը մշակելիս՝ պետությունն ուշադրությամբ անդրադառնա նաև այսօրվա աշխարհում գոյություն ունեցող՝ իրավունքների հետ կապված չափանիշներին։ - Տավուշի մարզի հատվածում Ադրբեջանի հետ սահմանազատման գործընթացից հետո սահմանամերձ գյուղերի բնակիչների մոտ, մասնավորապես Կիրանցում, խնդիրներ էին առաջացել անշարժ գույքի հետ կապված, նրանք նաև մտահոգություն էին հայտնել անվտանգային խնդիրների հետ կապված։ Վստահաբար, Դուք և Ձեր աշխատակազմը այցելել եք Տավուշի մարզ և տեղում ծանոթացել իրավիճակին։ Այս առումով մարդկանց իրավունքների պաշտպանության հետ կապված խնդիրներ արձանագրե՞լ եք։ -Ես եղել եմ Տավուշի մարզում, բայց ոչ միայն Տավուշի մարզի սահմանամերձ բնակավայրերում, այլ նաև Հայաստանի բազմաթիվ այլ սահմանամերձ բնակավայրերում՝ հասկանալու քաղաքացիների մտահոգությունները և իրական վիճակը։ Կուզենամ հատուկ արձանագրել, որ այդ այցերի արդյունքում նաև հրապարակային զեկույցներ եմ հրապարակել, որոնք թարգմանվել են անգլերեն, ուղարկվել են պետական մարմիններին և միջազգային գործընկերներին։ Կուզենամ հատուկ շեշտադրել, որ իմ զեկույցներում ներկայացված՝ սահմանամերձ բնակավայրերում անվտանգային խնդիրների հետ կապված մարդու իրավունքներին վերաբերելի հարցերին հղում է կատարել նաև Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատարը։ Նշեմ նաև, որ ես այն պաշտոնատար անձն եմ, որն անվտանգային հարցերն անընդհատ է բարձրացրել սահմանամերձ բնակավայրեր այցերի արդյունքում և բազմաթիվ են դեպքերը, երբ խոսել եմ մարդու իրավունքների հետ կապված տարատեսակ խնդիրների մասին՝ պայմանավորված այս պահին առկա անվտանգային իրավիճակով։ Դրանք թե՛ կյանքի, թե՛ անձանց ֆիզիկական և հոգեկան անձեռնմխելիության, կրթության, երեխաների և մի շարք այլ իրավունքների հետ կապված հարցեր են, որոնք տարբեր առանձնահատկություններով վերաբերելի են նաև Կիրանցին։ Կարծում եմ, որ պետությունը միանշանակ ունի, այդ թվում՝ այդ բնակավայրերում քաղաքացիների իրավունքները երաշխավորելու պարտավորություն և պետք է առավելագույն քայլերը ձեռնարկի, որպեսզի հնարավոր լինի բոլոր գործընթացներն իրականացնել այսօրվա աշխարհում գործող մարդու իրավունքների չափանիշներին համապատասխան։ Ես, այդ թվում՝ Տավուշի մարզի սահմանամերձ բնակավայրեր այցից անմիջապես հետո, բոլոր այդ խնդիրները շատ հստակ ձևակերպումներով հաղորդակցել եմ իրավասու պետական մարմիններին։ Մի շարք խնդիրների հետ կապված ինձ նաև հետադարձ հաղորդակցությամբ ներկայացվել են այն լուծումները, որոնք գործադիր իշխանությունը փորձել է գտնել իմ կողմից բարձրաձայնված խնդիրների առնչությամբ։ Դրանք թե՛ մեր բացահայտած, թե՛ քաղաքացիների կողմից մեզ ներկայացված խնդիրներ են։ Կարևորում եմ այս գործընթացների համատեքստում մարդու իրավունքների առանցքային լինելու հանգամանքի դիտարկումը իրավասու պետական մարմինների կողմից։ Շարունակությունը՝ սկզբնաղբյուր կայքում

10:34 - 17 հուլիսի, 2024