Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան

Հայաստանի Հանրապետության եռաստիճան դատական համակարգի առաջին օղակը Առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարաններն են։

Ընդհանուր իրավասության դատարանները ՀՀ-ում 10-ն են՝ Երեւանի, Արագածոտնի, Արարատի եւ Վայոց ձորի, Արմավիրի, Գեղարքունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Շիրակի, Սյունիքի, Տավուշի մարզերի դատարանները։ Դրանցից յուրաքանչյուրն իր հերթին ունի նստավայրեր քաղաքի եւ մարզի տարբեր շրջաններում։ Մարզերում նստավայրերի քանակը 3-ից 6-ի սահմաններում է, իսկ Երեւանում դրանց թիվը 8-ն է։

«Նահանջն ավելի լավ իրականացնելու հնարավորություն է եղել»․ սպան՝ Խուռհատ սարում մարտական գործողությունների մասին

#Կարճասած Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոն եւ Նորք Մարաշ նստավայրում երեկ շարունակվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը լքելու մեջ մեղադրվող հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործի քննությունը, որի ժամանակ դատարան ներկայացան եւ հարցաքննվեցին սպայական կազմից վկաներ։ Պատերազմի ժամանակ Ջրականի զորամասի կապի պետ Վիգեն Ծատրյանը, պարզաբանելով զորամասի ստորաբաժանումների միջեւ կապի ապահովման ընթացակարգերը, հայտնեց, որ 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին Հադրութի հարակից Խուռհատ սարում մնացած անձնակազմը լիարժեք հնարավորություն է ունեցել վերադաս հրամանատարության հետ կապվելու եւ նահանջն ավելի լավ իրականացնելու։ Վկայի այս հայտարարությունը զարմացրեց դատավարության մասնակիցներին, քանի որ մինչ այս դատարանում հարցաքննված բոլոր վկաները ճիշտ հակառակն էին ասել՝ նշելով, թե Վահանյանի ենթադրյալ փախուստից հետո չեն կարողացել կապ հաստատել վերադաս հրամանատարության հետ, ինչի պատճառով էլ ոչ կանոնակարգված նահանջ է իրականացվել։ Մյուս վկա Ղարիբ Ջավադյանն էլ, որը պատերազմի ընթացքում նշանակվել է նույն գումարտակի դասակի հրամանատար, չկարողացավ հստակ պատասխանել, թե քանի զինծառայող է եղել գումարտակում, քանիսը՝ իր դասակում, եւ նահանջից հետո քանիսն են ողջ մնացել։ Նա չկարողացավ նաեւ պարզաբանել, թե ինչպես է ստացվել, որ նույն գումարտակի անձնակազմի մի մասը Խուռհատ սարում հարկադրված նահանջ իրականացնելիս գնացել է այն ուղղությամբ, որը, ինչպես իրենց հայտնել են, հակառակորդն արդեն գրաված է եղել։ #Մանրամասն 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին Հադրութի հարակից Խուռհատ սարում մնացած անձնակազմը լիարժեք հնարավորություն է ունեցել վերադաս հրամանատարության հետ կապվելու եւ նահանջն ավելի լավ իրականացնելու։ Այս մասին երեկ հայտարարեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ Ջրականի զորամասի կապի պետ, սպա Վիգեն Ծատրյանը։ Վերջինս ներկայացել էր դատարան՝ Ջրականի 5-րդ ուսումնական գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործով հարցաքննվելու։ Ինչպես ավելի վաղ հայտնել ենք, Վահանյանը նահանջի պահին սարում չի եղել․ ըստ մեղադրանքի՝ այդ օրը աջ ազդոսկրի հատվածում թեթեւ վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով՝ նա վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը եւ պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որեւէ մեկին չփոխանցելով՝ անձնակազմին թողել եւ հեռացել: Ներկայանալով դատարանին՝ Ծատրյանը հայտնեց, որ Իշխան Վահանյանին ճանաչում է, նրա հետ ունի նորմալ, ծառայողական հարաբերություններ։ Լուսանկարում՝ վկա Վիգեն Ծատրյանը Ըստ վկայի՝ որպես կապի պետ իր գործառույթն է եղել զորամասի բոլոր ստորաբաժանումների հետ կապի ապահովումը, ինչի շրջանակում իրեն հասանելի են եղել մինչեւ գումարտակի հրամանատարի մակարդակով ընթացող խոսակցությունները, դրանից ցածրերը՝ ոչ․ «Մինչեւ հոկտեմբերի 6-7–ը ես միշտ կապի մեջ եմ եղել բոլոր ստորաբաժանումների հետ, 5-րդ գումարտակից կապի մեջ եմ եղել ե՛ւ Վարդերեսյանի (գումարտակի նախկին հրամանատարն է,–հեղ․), ե՛ւ Մուրադյանի (գումարտակի կապի դասակի հրամանատարն է,–հեղ․) հետ, իսկ կոնկրետ սարում ինչ է տեղի ունեցել, ռադիոկապով չեմ կարողացել լսել, որովհետեւ էդ ցանցը մեզ մոտ չի եղել, դա գումարտակի կապով է եղել, որը հասանելի չի եղել գնդին»,– պատմեց նա։ Դատավարության մասնակիցների հարցերին ի պատասխան՝ նա պարզաբանեց, թե գումարտակները վերադաս հրամանատարության հետ ինչպես եւ ինչ ռադիոցանցով են կապ հաստատել։ Ըստ այդմ, զորամասի հրամանատարի եւ բոլոր գումարտակների հրամանատարների միջեւ մշտապես գործել է երկու ռադիոցանց՝ «Հայտեռա» եւ «Այքոմ» տեսակների, իսկ գումարտակի հրամանատարի եւ ավելի ցածր օղակների՝ վաշտի եւ առանձին դասակների միջեւ՝ միայն մեկ՝ «Այքոմ» ռադիոցանցը։ Յուրաքանչյուր գումարտակում եղել է 3 հատ «Հայտեռա» տեսակի ռադիոկապ, որոնցից 2-ը՝ գումարտակի հրամանատարի մոտ, 1-ը՝ շտաբի պետի։ Վկայի այս խոսքերից հետեւում է, որ Վահանյանը, որպես գումարտակի հրամանատար, իր մոտ ունեցել է 2 հատ «Հայտեռա» տեսակի ռադիոկապ, մինչդեռ ըստ մեղադրանքի՝ նա մարտի դաշտը թողնելիս իր հետ տարել է վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը։ Դատավորի հարցին՝ Վահանյանից բացի ո՞վ կարող է հաստատել, որ նրա մոտ ոչ թե մեկ, այլ երկու ռադիոկապ է եղել, վկան դժվարացավ պատասխանել։ Ծատրյանի խոսքով՝ վաշտերն էլ իրենց հերթին ապահովված են եղել «Այքոմ» ռադիոկապով՝ գումարտակի հրամանատարների հետ կապի դուրս գալու համար։ Դատավարության մասնակիցները հետաքրքրվեցին՝ եթե գումարտակի հրամանատար Իշխան Վահանյանը նահանջի պահին գնացած է եղել, սարում գտնվող անձնակազմը իր մոտ ունեցած «Այքոմ» ռադիոկապով կարո՞ղ էր կապվել վերադաս հրամանատարության հետ, ինչին վկան դրական պատասխան տվեց՝ ասելով, որ կարող էին կապվել կա՛մ զորամասի, կա՛մ գնդի հրամանատարի հետ, եւ դրա համար, ըստ վկայի, հատուկ գիտելիքներ պետք չէին, որովհետեւ բոլոր հաճախականությունները նախապես տեղադրված էին բոլոր ռադիոկապերի վրա։ Մոտ 10-15 ալիք է եղել, եւ եթե համարով չիմանային էլ, այդքան անգամ ալիքը փոխելով՝ կապի դուրս կգային։ Վկայի այս պատասխանները զարմացրին դատավարության մասնակիցներին, քանի որ մինչ այս դատարանում հարցաքննված բոլոր վկաները ճիշտ հակառակն էին ասել՝ նշելով, թե Վահանյանի ենթադրյալ փախուստից հետո չեն կարողացել կապ հաստատվել վերադաս հրամանատարության հետ, ինչի պատճառով էլ ոչ կանոնակարգված նահանջ է իրականացվել։ Արդյունքում, բազմաթիվ զինծառայողներ զոհվել են, վիրավորվել կամ անհետ կորել։ Լուսանկարում՝ դատավոր Ջոն Հայրապետյանը –Ենթակա անձնակազմն ասում էր՝ չենք կարողացել «Այքոմ»–ով կապվել վերադաս հրամանատարության հետ,– վկային հայտնեց նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը։ –«Այքոմ»–ում մեկ հաճախականություն չի, կոճակներ կան, պիտի փոխեին ու վերեւ խոսեին՝ զորամասի հրամատարի կամ շտաբի պետի հետ,– ասաց վկան՝ նշելով, որ հեռավորությունն էլ կապ ուներ։ –Զորամասի հրամանատարը որտե՞ղ է գտնվել հոկտեմբերի 10-ին, հնարավո՞ր էր նրա հետ կապվել Խուռհատ սարից։ –Գտնվել է 1–ին կամ 4-րդ գումարտակի հետ, սարից այդ հեռավորության վրա «Այքոմ»–ով կապվել երեւի թե հնարավոր չէր,– պատասխանեց վկան՝ միաժամանակ ընդգծելով, որ շտաբի պետի հետ հնարավոր էր։ Նշենք, որ հոկտեմբերի 9-ին, երբ Վահանյանը նշանակվել է գումարտակի հրամանատար, շտաբի պետի է նշանակվել Ալբերտ Աբրահամյանը։ –Շտաբի պետը որտե՞ղ է գտնվել հոկտեմբերի 10–ին,– հարցրեց դատավորը։ –Ինձ հետ՝ Կարմրակութ գյուղում,– պատասխանեց վկան։ Դատավորը հետաքրքրվեց՝ այսինքն՝ եթե սպաները ցանկանային կապ հաստատել շտաբի պետի հետ, հեռավորությունը այնպիսին էր, որ կկարողանայի՞ն։ Վկան դրական պատասխան տվեց։ –Վստահաբա՞ր։ –Այո,– ասաց նա։ –Եթե դիցուք, կապի դասակի հրամանատարը հենց սարում զոհվեր, կապի դասակի այլ զինվորներ էլի կկարողանայի՞ն։ –Այո։ –Բայց չէ՞ որ ուսումնական գումարտակ էր։ –Ուսումնական էր, բայց Մուրադյանի անձնակազմը կարող էր։ –Այսինքն՝ նահանջ կատարելիս վաշտի, դասակի հրամանատարները հնարավորություն ունեի՞ն միմյանց հետ կապ հաստատել եւ իրականացրել նահանջը ավելի լավ։ –Միանշանակ՝ այո,– ասաց վկան՝ ընդգծելով, որ ամեն վաշտում եղել է ութական «Այքոմ» տեսակի ռադիոկապ, ընդ որում՝ ութն էլ տարբեր անձանց մոտ էին։ –Եվ «Այքոմ» ռադիոկապի միջոցով սարի վրա գտնվող անձնակազմը լիարժեք հնարավորությո՞ւն է ունեցել կապ հաստատել շտաբի պետի հետ,– դարձյալ ճշտեց դատավորը։ –Այո։ –Իսկ ո՞նց կբացատրեք, որ բոլորը ասում են՝ չէ։ –Չեմ կարող ասել, երեւի մեղքը իրենց վրա չգցելու համար,– պատասխանեց վկան՝ կարծիք հայտնելով, որ կապի խափանումը, ըստ ամենայնի, խուճապից է եղել, որովհետեւ մինչ հոկտեմբերի 10-ը այն անխափան գործել է։ Վկայից հետաքրքրվեցին նաեւ, թե այդ ռադիոկապերի մարտկոցները մինչեւ քանի ժամ կարող են պահել լիցքավորումը։ Ի պատասխան՝ նա ասաց՝ 1 օր, իսկ ակտիվ աշխատանքի դեպքում՝ մինչեւ 18 ժամ։ Այս հանգամանքը էական է այնքանով, որ Իշխան Վահանյանը հայտարարել է, թե իր մոտ եղած «Հայտեռա» ռադիոկապի մարտկոցը նստած է եղել (խոսքը հոկտեմբերի 10-ի մասին է, այնինչ անձնակազմը սար էր բարձրացել ընդամենը մեկ օր առաջ,–հեղ․)։ Վիգեն Ծատրյանը, սակայն, պարզաբանեց՝ «Հայտեռա» տեսակի բոլոր ռադիոկապերը ունեցել են 1 մարտկոց իրենց վրա, եւ եւս 2-ը՝ պահեստային։ –Այսինքն՝ եթե գումարտակի հրամանատարն իր մոտ ունի 2 հատ «Հայտեռա», կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ ունի 6 մարտկոց,– հարցրեց դատավորը։ –Այո, եթե ոչ 6, ապա 5՝ հաստատ, որովհետեւ 4 հատ հաստատ եղել է մինչեւ մարտական գործողությունները, իսկ դրանից հետո մեկական էլ հատկացվել է,– պատասխանեց վկան՝ եզրահանգելով, որ ինտենսիվ օգտագործելու ժամանակ հինգ մարտկոցով 3-4 օր հնարավոր էր կապի մեջ լինել։ Ըստ վկա Ղարիբ Ջավադյանի՝ Վահանյանը չէր կարող սարում բեկորային վնասվածք ստանալ Հարցաքննված մյուս վկան պատերազմի ժամանակ նույն գումարտակի 13-րդ դասակի հրամանատար Ղարիբ Ջավադյանն էր։ Վերջինս 2008 թվականից ծառայել է Ջրականի զորամասում՝ որպես վաշտի ավագ, իսկ 2020 թ․ հոկտեմբերի 9-ին, ստանալով սպայի կոչում, նշանակվել դասակի հրամանատար․ «Հարցրել են՝ ուզո՞ւմ ես դառնալ աֆիցեր, ասել եմ՝ հա, իմ անունն էլ են գրել»,- դատարանում հայտնեց նա՝ նշելով, որ Վահանյանն է իր թեկնածությունն առաջարկել։ Դատավորի հարցին ի պատասխան՝ Ջավադյանը հայտնեց, որ Վահանյանի հետ ինքը որեւէ տեսակի հարաբերություն չունի։ Լուսանկարում՝ վկա Ղարիբ Ջավադյանը Խոսելով սարում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին՝ վկա Ղարիբ Ջավադյանը պատմեց, որ Վահանյանն իրենց հրահանգել է դիրքավորվել, սակայն մարտը սկսելուց հետո, որպես այդպիսին, որեւէ այլ հրաման չի տվել․ «Ես իրենից մի քիչ ներքեւ էի, լսում էի, որ ասում էր՝ սենց լավ ա, սենց պահեք, ես ջոկում էի, որ կամ վիրավոր է, կամ վիրավորի է օգնում, տենց մի բան»,- ասաց նա՝ նշելով, որ հետո զինվորներից է տեղեկացել, որ Վահանյանը շտապօգնության մեքենայով հեռացել է։ Ավելի ուշ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը միջնորդեց հրապարակել վկայի նախաքննական ցուցմունքից մի հատված, որում վերջինս նշել է, որ երբ նահանջել են անտառի կողմ, ինքը մտածել է, որ Վահանյանը պիտի գա, միասին ելքեր գտնեն, սակայն ի զարմանս իրեն, անձնակազմից շատերը ասել են, որ Վահանյանը շտապօգնության մեքենայով դիմել է փախուստի։ Դատարանում վկան հաստատեց իր այս խոսքերը։ Նախքան հեռանալը Վահանյանը վիրավորվել է թե ոչ՝ վկան չի տեսել, ասաց՝ դրանից օրեր առաջ է Վահանյանն իրեն ասել, որ հետեւից վիրավորվել է։ Նա նաեւ նշեց, որ սարում հակառակորդը հրետանի չի կիրառել, ուստի Վահանյանը, ինչպես բժշկական տեղեկանքներում է նշված, չէր կարող այդտեղ բեկորային վնասվածք ստանալ։ Ջավադյանի խոսքով՝ հակառակորդի հարձակման ժամանակ պետք է դիմակայեին, սակայն երբ վիրավորները շատացել են, հարկադրված են եղել նահանջել։ Թե ով է տվել այդ հրամանը, նա չգիտեր, ասաց՝ Վահանյանը հեռանալիս ոչ մեկին չի փոխանցել իր պարտականությունները, ոչ մեկը ինքնակամ էլ չի ստանձնել դրանք։ Վկայի խոսքով՝ նահանջ իրականացնելիս սպաներից Հայկազ Գրիգորյանը հեռախոսով կապ է հաստատել ոմն գնդապետի հետ, ապա հեռախոսը փոխանցել իրեն, քանի որ ինքը, որպես տեղացի, ավելի լավ կհասկանար, թե որ կողմով է պետք շարժվել։ Գնդապետի խորհրդով՝ Հադրութ չմտնելու համար շարժվել են դեպի Թաղասեռ գյուղ, որտեղից էլ հետո տեղափոխվել են Ազոխ գյուղ․ «Որ սարից հելել ենք, էնտեղ ընդհանրապես մարդ չի մնացել, ամբողջ գումարտակը եկել է, դեպի Թաղասեռ գնացել ենք բոլորով, բայց դրանից էն կողմ չեմ հիշում, ես էի, իմ հետեւից տասը հոգի գալիս էր, հետեւից՝ գումարտակը, տենց գալիս էին, Արալեռ գյուղում, որ երկրորդ անգամ բոյի մեջ մտանք, դրանից հետո էլ չեմ կարող ասել՝ անձնակազմը՝ ոնց, ինչ»։ Նահանջի այս դրվագի վերաբերյալ դատավարության մասնակիցները մի շարք հարցեր հղեցին վկային, որոնց տրված անորոշ պատասխանները զայրացրին դահլիճում գտնվող ծնողներին։ Վերջիններս սկսեցին ափսոսանք հայտնել, որ իրենց զավակների կյանքը նման սպաների են վստահել։ Վիգեն Ծատրյանը չգիտեր՝ ինչպես է սպաներից մեկը անձնակազմի մի մասի հետ սխալ ճանապարհով գնացել Վկային հարցեր հղեց հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը՝ հետաքրքրվելով, թե նահանջի ժամանակ սպաներից ով է իր հետ եղել։ -Կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանը Ձեզ հե՞տ էր,-հարցրեց Ավետիսյանը։ -Մինչեւ Թաղասեռ հասնելը Մուրադյանին տեսել եմ, դրանից էն կողմ չեմ տեսել,- պատասխանեց վկան՝ հավելելով, որ սարից մինչեւ Թաղասեր մոտ 3 կմ է։ Հիշեցնենք, որ ուսումնական գումարտակի կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանը այն սպան է, որի ղեկավարությամբ անձնակազմի մի մասը գնացել է արդեն գրավված Հադրութի ուղղությամբ, ինչի արդյունքում բազմաթիվ զինծառայողներ զոհվել եւ գերեվարվել են։ Լուսանկարում՝ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը, տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը -Ինչպե՞ս կպատճառաբանեք, որ Թաղասեռից հետո Մուրադյանին չեք տեսել, կամ Ձեզ հաջողվել է դուրս գալ, նրան՝ ոչ․ եթե իրար հետ եք եղել, ըստ տրամաբանության՝ պիտի կարողանայիք բոլորով դուրս գալ այդտեղից,- ասաց դատախազը։ -Դե, գումարտակը իրարից հեռու–հեռու գալիս էր, որպեսզի բան լինի, շատ զոհեր չլինի, ինքը երեւի հեռու է եղել, դրա համար չեմ նկատել, որ մնացել է էդտեղ,- պատասխանեց վկան։ -Այսինքն՝ էդտե՞ղ են խփել իրեն։ –Ես չեմ տեսել։ -Որ գնում էիք Թաղասեռ, արդեն տեղյա՞կ էիք, որ Հադրութը գրավված է։ –Այո, անձնակազմին մարդ է պատահել, ասել է՝ չեք կարող Հադրութ գնալ։ – Այդ մասին Մուրադյանը տեղյա՞կ էր, եթե ձեզ հետ է եղել ճանապարհին։ –Դա չեմ կարող ասել։ –Որ իմացաք՝ գրավված է, սպաներով ի՞նչ միջոցներ ձեռնարկեցիք, որ ենթականերին տեղեկացնեք։ – Փորձել ենք անձնակազմին հավաքել մի ձեւ, էդ արանքից հանել, կարելի է ասել՝ շրջափակման մեջ էինք, մի կերպ անձնակազմին վերցրել ենք, հելել։ –Ինչպե՞ս կբացատրեք, որ գումարտակի մի հատվածը գնում է էն ուղղությամբ, որը հակառակորդը գրավել է, եւ դուք ունեք այդ տեղեկությունը։ –Քանի որ ցրված գալիս էր գումարտակը, իմ մտածելով՝ երեւի հետ են ընկել կամ ճանապարհը փոխել, էդ ուղղությամբ են գնացել,-պատասխանեց վկան։ Սպան չկարողացավ նշել՝ իր ղեկավարած դասակում քանի զինվոր է եղել Վկային հարցեր հղեց նաեւ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ, փաստաբան Գուրգեն Գրիգորյանը՝ փորձելով հասկանալ, թե ի սկզբանե քանի զինվոր է եղել գումարտակում, քանիսը՝ նրա ղեկավարած դասակում, եւ քանիսն են մնացել վերջում։ Այս հարցերին ի պատասխան՝ վկան մի քանի վայրկյան շարունակ լռեց՝ չկարողանալով հստակ թվեր նշել, ապա ասաց՝ սկզբում գումարտակը առնվազն 140 հոգի կլիներ, նահանջից հետո՝ 50-60, ապա ուղղեց՝ 40-50։ Դատավորը հետաքրքրվեց՝ պատերազմի ժամանակ վկան վիրավորվե՞լ է, ինչին նա բացասական պատասխան տվեց։ Նշենք, որ նախորդ նիստերից մեկի ժամանակ խոսվել է գումարտակում ավելի քան 370 զինծառայողի մասին, որոնցից տուն է վերադարձել մոտ 150-ը։ Սպաներից Հայկազ Գրիգորյանն էլ (որը վկա Ղարիբ Ջավադյանի խոսքով՝ իր հետ է եղել,-հեղ․) իր ցուցմունքով հայտնել է, որ Վահանյանի գնալուց հետո, երբ արդեն շրջափակման մեջ են ընկել, չեն իմացել՝ որ ուղղությամբ գնալ, եւ արդյունքում, 200 հոգանոց անձնակազմը բաժանվել է 3 խմբի, որոնցից շուրջ 60-ն է իր հետ եղել։ Ենթադրվում է, որ Գրիգորյանը եւ Ջավադյանը նույն 60 հոգուն նկատի ունեն։ –Դուք Ձեր դասակի թվակազմը գիտե՞ք,– հետաքրքրվեց նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը։ –Որ ասել են՝ դասակի հրամանատար եմ, չեմ էլ հասցրել իմանալ՝ դասակս քանի հոգի է,– պատասխանեց վկան։ –Բա ո՞նց էիք ղեկավարելու, եթե չգիտեիք՝ քանի հոգի է, վերջիվերջո սար եք բարձրացել, մարտական առաջադրանք եք կատարել, Դուք չգիտեի՞ք՝ ձեր ղեկավարության ներքո քանի հոգի ունեք։ –Խառն է եղել․․․– պատասխանեց նա՝ հավելելով, որ դրանից առաջ՝ որպես վաշտի ավագ դեմքով ճանաչել է, մոտ 22-23 հոգանոց դասակ է եղել։ Լուսանկարում՝ ամբաստանյալ Իշխան Վահանյանը, հանրային պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը Իշխան Վահանյանի պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանն էլ հետաքրքրվեց՝ նահանջից հետո, երբ փորձել են ճշտել՝ ով կա, ով չկա, ի վերջո ի՞նչ են հասկացել․ – Որ տեսա՝ անձնակազմը քիչ է, մտածեցի՝ երեւի սխալվել են կամ ուրիշ ճանապարհով մտել, մի քանի անգամ անուններով գոռացել եմ, որ տեսնեմ՝ կարողա անտառից ձայն հանեն, մի քսան անգամ գոռացել եմ, ձայն հանող չկար,– պատասխանեց Ջավադյանը։ Վկան համաձայնեց, որ իրավունք չունեին առանց մյուսներից տեղեկություն ունենալու նահանջել Պատասխանելով հարցերին՝ Ղարիբ Ջավադյանը նաեւ նշեց, որ սար բարձրանալիս եղել են 6 սպաներով՝ ինքը, Իշխան Վահանյանը, Հայկազ Գրիգորյանը, Արսեն Ղարիբյանը, Հովհաննես Մուրադյանը եւ Վազգեն Վարդանյանը։ Իջնելիս, սակայն, նրանցից բոլորը ներկա չեն եղել։ Լուսանկարում՝ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գուրգեն Գրիգորյանը – Զինվորական կանոնակարգով՝ իրավունք ունեի՞ք չորս սպաներով միասին հեռանալ՝ առանց մնացածից տեղեկություն իմանալու եւ չկազմակերպելով մնացածի նահանջը։ –Ոչ, իրավունք չունեի, բայց ես․․․ –Այսինքն՝ որ չորսով իջել, զինվորների հետ միասին գնացել եք, խախտե՞լ եք կանոնակարգը,– հարցրեց փաստաբանը։ Նախագահող դատավոր Ջոն Հայրապետյանը հիշեցրեց, որ վկան իրավունք ունի չպատասխանել իր դեմ հնչած հարցերին։ –Բա խղճի՞ դեմ, բա երկրի՞– հարցրեց Գուրգեն Գրիգորյանը՝ հավելելով, որ եթե վկան չպատասխանի, ուրեմն դավաճան է։ –Աստծու դեմ պատասխան կտա,–լսվեց ծնողներից մեկի ձայնը։ –Մենք բոլորով միասին իջել ենք, էդ ընթացքում չեմ էլ պատկերացրել, չգիտեմ՝ ինչի համար իրենք ուրիշ ուղղությամբ գնացին,–պատասխանեց վկան։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց նոյեմբերի 29-ին։ Միլենա Խաչիկյան

23:53 - 22 նոյեմբերի, 2022

Անձնակազմի մի մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով Հադրութի գրավման մասին, նահանջել է այդ ուղղությամբ․ Վահանյանի գործով հարցաքննվեց ևս 2 սպա

#Կարճ_ասած Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարանի Կենտրոն եւ Նորք Մարաշ նստավայրում երեկ շարունակվեց 44-օրյա պատերազմի ժամանակ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը լքելու մեջ մեղադրվող հրամանատար Իշխան Վահանյանի գործի քննությունը, որի ժամանակ դատարան ներկայացան եւ հարցաքննվեցին սպայական կազմից վկաներ։ Պատերազմի ժամանակ Հակատանկային մարտկոցի դասակի հրամանատար Լեւոն Բաբայանը պատմեց, որ երբ հոկտեմբերի 10-ի նահանջի ժամանակ վերադաս հրամանատարությունից տեղեկացել է, որ Հադրութ քաղաք գնալը վտանգավոր է, այդ մասին հայտնել է ներկա անձնակազմին։ Բոլորին թե ոչ՝ վկան դժվարացավ հստակեցնել։ Այնուհանդերձ, նշեց, որ կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանին այդ ժամանակ չի տեսել, իսկ Մուրադյանը այն սպան է, որի ղեկավարությամբ անձնակազմի մի մասը գնացել է Հադրութի ուղղությամբ, ինչի արդյունքում բազմաթիվ զինծառայողներ զոհվել եւ գերեվարվել են։ Մեկ այլ դասակի հրամանատար Արթուր Դանիելյանն էլ պատմեց, որ հոկտեմբերի 2-ին, երբ ինքը վիրավոր ընկած է եղել Նյուզգյար տեղամասում, Իշխան Վահանյանի ղեկավարած շտապօգնության մեքենան եկել է, սակայն իրեն չի տարհանել․ այլ վիրավորների հետ այդտեղ թողնելով՝ հեռացել է։ Թե ինչու, վկան չգիտեր, հետագայում չի էլ հարցրել․ «Ոչ մեկին էդ հարցը չեմ տվել, վերեւն Աստված կա, ամեն մարդու արածն իր դեմն ա գալու»,– ասաց նա։ #Մանրամասն 2020 թ․ հոկտեմբերի 10-ին՝ Խուռհատ սարում նահանջ իրականացնելու ժամանակ, սպայական կազմը բջջային կապով իմացել է, որ Հադրութ քաղաքի ուղղությամբ գնալը վտանգավոր է, քանի որ հակառակորդն արդեն այնտեղ է, բայց չնայած դրան՝ N զորամասի 5-րդ ուսումնական գումարտակի անձնակազմի մի մասը, պատշաճ չտեղեկացվելով, հրամանատարներից մեկի հետ այդ ուղղությամբ է գնացել, ինչի հետեւանքով բազմաթիվ զինծառայողներ զոհվել եւ գերեվարվել են։ Խուռհատ սարում նահանջը եւ դրան նախորդած դեպքերը քննարկման առարկա են նույն գումարտակի հրամանատար, մայոր Իշխան Վահանյանի վերաբերյալ քրեական գործի շրջանակում։ Վահանյանը, հիշեցնենք, մեղադրվում է անձնական շահագրգռվածությունից ելնելով՝ իշխանության անգործության եւ մարտի դաշտը ինքնակամ լքելու մեջ եւ առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունում։ Ըստ մեղադրանքի՝ այդ օրը աջ ազդոսկրի հատվածում թեթեւ վնասվածք ստանալը որպես պատրվակ օգտագործելով՝ նա վերցրել է վերադաս հրամանատարության հետ կապի միակ միջոցը եւ պարտականությունների կատարումը տեղակալներից որեւէ մեկին չփոխանցելով՝ անձնակազմին թողել եւ հեռացել։ Հիշյալ նահանջը իրականացվել է դրանից հետո։ Դատարանը ներկայում հարցաքննությունների փուլում է։ Դատակոչի ենթակա 40 անձանից առայժմ հարցաքննվել են շուրջ 17-ը։ Ըստ կապիտան Լեւոն Բաբայանի՝ Վահանյանը, կաղալով քայլելով, կանգնեցրել է վիրավորների մեքենան, նստել եւ հեռացել Երեկ դատակոչված վկաների թվում էր կապիտան Լեւոն Բաբայանը, որը նախքան պատերազմը եղել է գնդի հակատանկային մարտկոցի դասակի հրամանատար։ Սեպտեմբերի 16-ին նշանակվել է հիշյալ 5-րդ ուսումնական գումարտակի հակատանկային դասակի հրամանատար, սակայն օրեր անց՝ սեպտեմբերի 26-ին, իրեն տեղափոխել են դիրքեր, քանի որ այնտեղ գտնվող 4-րդ գումարտակը հակատանկային դասակի հրամանատար չի ունեցել։ Փաստացի, պատերազմի ժամանակ ուսումնական գումարտակն այլեւս իր հրամանատարության ներքո չի եղել, նրանց հետ չի առնչվել։ Այնուհանդերձ, Խուռհատ սարում տեղի ունեցած դեպքերի ժամանակ Բաբայանը՝ իր մեկ հաշվարկով (այսինքն՝ նա եւ եւս երկու անձ), ներկա են եղել՝ այլ խնդիր իրականացնելու նպատակով․ «Հոկտեմբերի 9-ին Վազգեն Վարդանյանը (դասակի հրամանատար է,–հեղ․) ինձ զանգել է, ասել, որ տանկերի շարժ կա, իմ կարիքը կա, ես էլ վերադասության հետ ճշտել եմ, իմ մեկ հաշվարկով գնացել ենք Հադրութի սարը, ուսումնական գումարտակն արդեն այնտեղ է եղել, ձախ կողմից իրենք են նստած եղել, աջ կողմից՝ մենք, ամսի 10-ին, որ Հադրութը գրավել են, նոր դուրս ենք եկել»։ Լուսանկարում՝ վկա Լեւոն Բաբայանը 9-ի երեկոյան, ըստ Բաբայանի, հրետանին է հարվածել, իսկ հաջորդ օրը կեսօրից մարտ է ընթացել, ուսումնական գումարտակը զոհեր եւ վիրավորներ է ունեցել։ Վիրավորներին իջեցրել են, որից հետո արդեն անձնակազմն է իջել։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանի հարցին՝ այսինքն՝ նահա՞նջ է իրականացվել, վկան պատասխանեց․ «Եթե կարելի է այդպես ասել․․․ Նահանջը ո՞րն է, հետ էին գալիս սարից, որովհետեւ վիրավորները շատ էին, հակառակորդը շատ էր խորանում»։ Այդ ժամանակ է, որ վկան նկատել է Վահանյանին․ «Երբ անձնակազմը իջնում էր սարից դեպի ճանապարհ, Վահանյանը կաղալով գալիս էր, գոռում էր՝ վիրավոր կա, կանգնեցրեք, մի հատ կամազ էր մնացել, կանգնեցրել են, տեսել եմ, որ նստել է մեքենան, ճանապարհով իջել»,– ասաց նա՝ հավելելով, որ չգիտի՝ այլ վիրավորների Վահանյանն իր հետ տարել է, թե չէ։ Վկան հայտնեց նաեւ, որ հոկտեմբերի 10-ին հրետանի չի աշխատել, այնինչ Վահանյանը, ըստ բժշկական տեղեկանքների, այդ օրը բեկորային վնասվածք է ստացել։ Հրետանու պետը հաղորդել է, որ Հադրութի ուղղությամբ գնալը վտանգավոր է Բաբայանի խոսքով՝ Վահանյանի հեռանալուց մոտ 15 րոպե անց հեռախոսով (քանի որ իր ռադիոկապի լիցքավորումը ավարտված է եղել,–հեղ) կապ է հաստատել հրետանու պետի, հրետանու շտաբի պետի հետ, որոնք իրեն ասել են, որ Հադրութի ուղղությամբ չգնան, որովհետեւ թշնամին արդեն լցվել է քաղաք։ Տեղում գտնվող սպաներով որոշել են բարձրանալ հարակից սարերից մեկը, որպեսզի վերեւից տեսնեն թշնամու շարժը եւ հասկանան՝ ուր գնալ։ Այս դրվագի հետ կապված հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը մի շարք հարցեր հղեց վկային․ -Երբ տեղեկացաք, որ Հադրութի ուղղությամբ չպետք է գնալ, ուսումնական գումարտակն ամբողջ կազմով ձեզ հե՞տ էր,- հարցրեց Ավետիսյանը։ -Ամբողջը չէ, վերեւը վիրավորներ ենք ունեցել, զոհեր էլ,– պատասխանեց վկան։ -5-րդ գումարտակը 300-ից ավելի անձնակազմ է ունեցել, մնացած անձնակազմը ձեզ հե՞տ էր։ -Մնացած անձնակազմը անտառից ճանապարհով իջել է ներքեւ, մենք էլ իրենց հետ իջել ենք, ինձնից առաջ մարդ գնացել է թե չէ՝ չեմ կարող։ Մնացած սպաների հետ հասկացել ենք, որ Հադրութ գնալը վտանգավոր է, որոշել ենք բարձրանալ սարը։ Մենք առջեւից ենք գնացել, անձնակազմը՝ մեր հետեւից, այդ ժամանակ կապի դասակի Հովոյի հետ (նկատի ունի կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանին–հեղ․) շարասյան մի որոշ մասը իջել է ներքեւ․ թե ինչ պայմաններում, ինչու են նման որոշում կայացրել, չեմ կարող ասել,– պատասխանեց վկան։ -Իսկ 5-րդ գումարտակի սպայակազմին փոխանցե՞լ եք ձեր այդ տեղեկությունը, որ Հադրութ գնալը վտանգավոր է– հետաքրքրվեց դատախազը։ -Խոսքով փոխանցվել է, անձնակազմը որ հավաքված է եղել, ընդհանուր խոսել ենք, որ ասեմ՝ կապի միջոցով է ասվել, չեմ տեսել նման բան։ -Հովհաննես Մուրադյանին կամ նրա հետ գտնվողներին փոխանցելու հնարավորություն եղե՞լ է։ -Ես Հովհաննեսին այդ ժամանակ չեմ տեսել, ինքը հետո է ոնց որ իջել անտառից, մենք, որ որոշել ենք բարձրանալ, իրենք ամենավերջից որոշել են իջնել անտառ, ես չեմ տեսել՝ ոնց է այդ որոշումը կայացրել կամ ինչի համար,– ասաց վկան։ Նշենք, որ ըստ այլ ցուցմունքների՝ կապի դասակի հրամանատար Հովհաննես Մուրադյանն ու նրա հետ գտնվող անձնակազմին փրկվել չի հաջողվել սխալ ճանապարհով գնալու պատճառով։ Լուսանկարում՝ հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը Դատավոր Ջոն Հայրապետյանը եւս հետաքրքրվեց՝ արդյո՞ք վկան, կապիտան լինելով, պարտականություն չի ունեցել՝ բոլորին հայտնելու, որ ով գնա Հադրութի ուղղությամբ, զոհվելու է․ «Ունեի, ասել եմ, նենց չի՝ տասը հոգի էինք, որ կարողանայինք տասով բարձրանալ, նենց չի՝ ես եմ որոշել, սպաներով որոշել ենք, մի շարասյունով գնացել ենք իրար հետեւից, հետո թե ոնց է Հովոն էդ ճանապարհից հետ դարձել, չեմ կարող ասել»։ Այնուհանդերձ, նա կարծիք հայտնեց, որ եթե Մուրադյանը տեղյակ լիներ Հադրութում հակառակորդի գտնվելու մասին, այդ ուղղությամբ զորքին չէր տանի․ «Ես սենց գիտեմ․ ինքը ասել է՝ էս կողմը մարդ չկա, գնանք, քյասար դուրս գանք, եթե տեղյակ լիներ, չեմ կարծում՝ տենց բան կաներ, դա մարդկային չէր լինի»։ Մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանը հարցեր ուղղեց նաեւ այն մասին, թե նա, որպես սպա, ինչ միջոցներ է ձեռնարկել նահանջը պատշաճ կազմակերպելու համար․ -Ասել ենք, որ իրար հետեւից գան, ապահովության համար որոշեցինք, որ իրար հետեւից բարձրանանք, ոչ թե իրար կողքի, նենց չի՝ ես եմ որոշել, սպաների հետ խոսել ենք՝ ոնց լինի, որ լավ լինի,– պատասխանեց վկան։ -Որպես սպա՝ նահանջն այդպե՞ս պետք է կատարեիք,- հարցրեց մեղադրողը։ -Տենց կոնկրետ բան չկա՝ նահանջը ոնց կատարես, այդ պահից ելնելով․․․ -Փորձեմ հուշել Ձեզ․ վերադաս հրամանատարությունից ումի՞ց եք նահանջի թույլտվություն ստացել։ -Ոչ մեկից։ -Իսկ տեղյա՞կ եք, որ նահանջում են բացառապես հրամանատարի թույլտվությամբ եւ իմացությամբ։ -Վահանյան է եղել հրամանատար, նա ճշտել է թե չէ, չեմ կարող ասել, իմ մասին ասեմ․ հակառակորդը որ եկել, հասել է, սարը վերցրել է, անձնակազմը իջել է, ես էլ հետները իջել եմ, մենակ կանգնեի, ի՞նչ անեի։ Լուսանկարում՝ տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանը Տուժողների իրավահաջորդների ներկայացուցիչ Գայանե Հովակիմյանն էլ հետաքրքրվեց՝ արդյո՞ք սպաներով մասերի են բաժանվել՝ զորքին դիմացից, մեջտեղից, հետեւից ուղեկցելու համար, թե՞ իրենք առջեւից են գնացել, զինվորները՝ նրանց հետեւից․ «Ես կոնկրետ դիմացից եմ գնացել, մյուսների մասին չեմ կարող ասել»,- ասաց Լեւոն Բաբայանը՝ նշելով, որ սպաներից Վազգեն Վարդանյանն է իր հետ եղել, Հայկազ Գրիգորյանին չի տեսել։ Նշենք, սակայն, որ նախորդ նիստերին դատարանում ցուցմունք տալիս Վազգեն Վարդանյանը հայտնել է, որ ինքն ու Հայկազ Գրիգորյանը միասին են փորձել զորքին անվտանգ դուրս հանել։ Նրանք նաեւ նշել են, որ իրավիճակն այդ ժամանակ այնպիսին էր, որ սպաներով չեն կարողացել կանխել զորքի ցաքուցրիվ լինելը, ինչի արդյունքում անձնակազմը 3 խմբի է բաժանվել։ Իշխան Վահանյանի պաշտպան Սիրանուշ Հարությունյանը խնդրեց նկարագրել, թե զորքն այդ ժամանակ ինչ հոգեվիճակում էր, խուճապ կա՞ր, ինչին վկան պատասխանեց․ «Միանշանակ խուճապ կար, բոլորս խառնված էինք, էդ իրավիճակում բոլորն էլ խառնվում են»։ Ի վերջո, կեսգիշերն անց դուրս են եկել անտառից, վկայի խոսքով՝ 40-42 հոգով։ 5-րդ ուսումնական գումարտակը մոտ 370 անձնակազմ է ունեցել, ըստ տուժող կողմի՝ նրանցից միայն 150-ն է ողջ մնացել։ Արթուր Դանիելյանի խոսքով՝ Վահանյանի ղեկավարած շտապօգնության մեքենան, վիրավորներին մարտի դաշտում թողնելով, հեռացել է Հարցաքննված մյուս վկան 5-րդ ուսումնական գումարտակի 2-րդ վաշտի 3-րդ դասակի հրամանատար, կապիտան Արթուր Դանիելյանն էր՝ մեկը այն անձանցից, որին, ըստ ցուցմունքների, գումարտակի՝ այդ ժամանակ դեռ շտաբի պետ, մայոր Իշխան Վահանյանը, հոկտեմբերի 2-ին մարտի դաշտում վիրավոր թողնելով, հեռացել է։ Արթուր Դանիելյանի ցուցմունքը առավելապես վերաբերում էր դրան եւ դրան նախորդած օրերին, երբ ինքը երկու անգամ առիթ է ունեցել՝ Վահանյանին հանդիպելու։ Սարում հոկտեմբերի 10-ի մարտական գործողություններից վկան տեղեկություն չուներ, քանի որ այդ ժամանակ բուժման մեջ է եղել։ Դատարանում ցուցմունք տալով՝ Արթուր Դանիելյանը պատմեց, որ Իշխան Վահանյանի հետ ունեցել է ծառայողական հարաբերություններ, այժմ շփում չունի։ Լուսանկարում՝ վկա Արթուր Դանիելյանը Նրա խոսքով՝ պատերազմի ընթացքում Վահանյանի հետ առաջին հանդիպումը եղել է սեպտեմբերի 29-ին, երբ գումարտակի՝ այդ ժամանակվա հրամանատար Սամվել Սահակյանը զոհվել է, իսկ Վահանյանը՝ վիրավորվել․ «Ես իմ աչքով վիրավորվելը չեմ տեսել, բայց որ իջել եմ հրամանատարական դիտակետ՝ կապի մարտկոցները մեզ մոտ տանելու, տեսել եմ, որ նա նստած է եղել, ասել է՝ մի պուճուր վիրավորվել եմ, բայց նորմալ է, բան չկա»։ Հարցին՝ վիրավորումը ակներե՞ւ էր, վկան բացասական պատասխանեց՝ նշելով, որ վիրակապ չի տեսել, միայն Վահանյանն է ձեռքով ցույց տվել ոտքի տվյալ հատվածը։ Թե դրանից հետո նա ինչ քայլեր է ձեռնարկել, բուժօգնության դիմել է թե ոչ՝ վկան չգիտեր։ Նշենք, որ ըստ քրեական գործի՝ Վահանյանը աջ ազդոսկրի վնասվածքը ստացել է հոկտեմբերի 10-ին Խուռհատ սարում, դրանից առաջ վիրավորում ստանալ-չստանալու վերաբերյալ տեղեկություններ չեն պարզվել։ Տուժող կողմը, սակայն, այն համոզմանն է, որ նա շատ ավելի վաղ է վիրավորվել, իսկ հոկտեմբերի 10-ին վերքը քչփորել է՝ մարտի դաշտը թողնելու պատրվակ ստեղծելու համար։ Ըստ Վահանյանի՝ ինքը երկու անգամ է վիրավորվել։ Վահանյանի հետ երկրորդ հանդիպումը, ըստ վկայի, եղել է հոկտեմբերի 2-ին, երբ ինքը նույն վաշտի մեկ այլ դասակի հրամանատար Հայկ Ղազարյանի հետ հրաման է ստացել՝ Նյուզգյարում գտնվող 2-րդ գումարտակին օգնության հասնելու։ Տեղի հրամանատարի՝ Արթուր Քյարամյանի հետ ճշգրտել են՝ ով որտեղ է տեղակայվելու, ինչ խնդիրներ է ունենալու, եւ երբ ցանկացել են վերադառնալ՝ որոշված բնագծերը զբաղեցնելու, տեղ չհասած՝ հրետակոծության են ենթարկվել․ առաջին ալիքն իրեն շպրտել է, գիտակցությունը կորցրել է, իսկ երկրորդից բեկորային վիրավորում է ստացել․ «Հայկին խավարի մեջ տեսնելով՝ ուզում եմ քայլել դեպի նա, մի հատ էլ որ խփում է, էդտեղ արդեն չոքում եմ, հետո նոր զգում եմ, որ ոտքս էլ նորմալ չի գործում»։ Այդ ամենից հետո, երբ ուշքի է եկել, ՈՒԱԶ մակնիշի շտապօգնության մեքենա է նկատել, որը ղեկավարել է ներսում գտնվող Իշխան Վահանյանը։ Բղավել է, որ հանկարծ չկանգնի, քշի, տեսնի՝ վիրավորներ հո չե՞ն մնացել, սակայն պարզվել է՝ մեքենան արդեն հեռանալիս է եղել։ Հանրային մեղադրող Գեւորգ Ավետիսյանի հարցին՝ այսինքն՝ ավելի հեռվում գտնվող վիրավորնե՞ր էլ կային, որոնց կարող էին հանել, վկան պատասխանեց․ «Այո, հենց Նյուզգյարում, որտեղ հրետակոծություն էր եղել, չգիտեմ՝ վիրավորներ թե․․․ Հետո պարզվել է, որ զոհեր են եղել, որոնողական աշխատանքների ժամանակ այդտեղից մոտավորապես 7-8 հոգու հանել են»։ Ավետիսյանի հարցին՝ ըստ վկայի՝ ինչու մեքենան չի մոտեցել եւ իրեն էլ չի տարհանել, նա պատասխանեց․ «Պատճառը ինձ մի հարցրեք, ես չգիտեմ, թե խի ավտոն դալշը չգնաց, ենթադրում եմ՝ կարողա տեղ չի եղել, կարողա․․․ չգիտեմ․․․» Նրա խոսքով՝ Վահանյանը մեքենայից չի իջել, իր որպիսիությունն անգամ չի հարցրել։ Լուսանկարում՝ դատավոր Ջոն Հայրապետյանը Պատասխանելով դատավորի հարցին՝ հետագայո՞ւմ էլ չի հետաքրքրվել Վահանյանից, թե ինչու է իրեն մարտի դաշտում թողնելով հեռացել, վկան բացասական պատասխան տվեց․ «Ոչ մեկի էդ հարցը չեմ տվել, վերեւն Աստված կա, ամեն մարդու արածն իր դեմն ա գալու, իմաստը ո՞րն էր՝ հարցնեի՝ ինձ ինչո՞ւ չես հանել, ի՞նչ էր փոխվելու»։ Հարցին, թե այդ մեքենայով քանի վիրավոր էր հնարավոր տեղափոխել, վկան պատասխանեց, որ դա կախված է վիրավորների վիճակից․ եթե մեջքից վիրավոր կամ անդամահատված անձինք չկան, նստած վիճակում 8-9 հոգի հնարավոր է, իսկ եթե ծանր վիրավորներ են, որոնց պառկեցնել է անհրաժեշտ՝ ավելի քիչ։ Տվյալ դեպքում՝ իրենց մեջ երկուսն էլ եղել են։ Արթուր Դանիելյանի խոսքով՝ ինքն է լարով վիրակապել իր վերքը, իսկ մյուս հրամանատար Հայկ Ղազարյանին այլեւս չի հանդիպել։ Ենթադրում է՝ նա զոհվել է, քանի որ որոնողական աշխատանքների ժամանակ նրա հագուստն ու ռադիոկապը գտել են։ Հաջորդ օրը՝ հոկտեմբերի 3-ին, 5 զինծառայողների հետ միասին մի կերպ հասել է Կարմիր Շուկա։ Դրանից հետո՝ մինչ պատերազմի ավարտը, Դանիելյանը բուժման մեջ է եղել, Վահանյանի հետ այլեւս չի առնչվել․ «Վահանյանին մեկ էլ մի անգամ հանդիպել եմ իրենց տանը․ որ մտա, բազկաթոռին նստած էր, հարեւաններից էլ կային նստած, ու որ տեղից պիտի ելներ՝ թեկուզ փաթաթվեր, թեկուզ բարեւ տար, չհելավ, ասաց՝ կներես, չեմ կարողանում, սաղ ոտքերս ասկոլկա են, ես էլ նորմալ եմ ընդունել, որովհետեւ գիտեմ՝ դա ինչ բան է․․․ Ու տենց, պատմեց, որ ընկել են շրջափակման մեջ, էլ արդեն չեմ խորացել․ ամեն անգամ այդ զրույցները տանելիս իմ մոտ․․․ Չի ստացվում, սաղ գալիս է իմ աչքի դեմը, աշխատում եմ քիչ լսեմ»։ Դատավորի հարցին, թե Վահանյանի տուն ինչ նպատակով է գնացել, վկան պատասխեց․ «Մի հատ իմ աչքով տեսնեի էդ մարդու աչքերը»։ Հանրային մեղադրողը հիշեցրեց՝ քրեական գործի շրջանակում նշանակվել է դատաբժշկական փորձաքննություն, որի արդյունքներով պարզվել է, որ վիրավորվել է Վահանյանի միայն մեկ ոտքը, այն էլ՝ թեթեւ․ «Այնինչ դուք նշում եք, որ նա ասել է, թե երկու ոտքն էլ բեկորներով է պատված եղել, ըստ Ձեզ՝ ինչո՞ւ է այդպես ասել»,-հարցրեց Ավետիսյանը, ինչի վկան պատասխանեց՝ ասելով․ «Ես մի բան գիտեմ․ եթե մարդը մի սուտ է ասում, պիտի մի յոթ բան էլ սուտ ասի, որ այդ մի սուտը ճիշտ դառնա, իսկ թե քանիսն է պետք, որ այդ յոթը ճիշտ դառնա, ես արդեն չգիտեմ»։ Իշխան Վահանյաին որպես սպա բնութագրելով՝ Արթուր Դանիելյանն ասաց․ «Սպաները լինում են մի քանի տեսակի․ կա սպա, որ բայեվոյ է, կա սպա, որ ասֆալտի սպա է, իսկ այդ երկու տեսակները իրար հետ համեմատելի չեն։ Ես, որ տեսել եմ Վահանյանի ծառայությունը, եղել է պահանջկոտ, եղել է ծառայող, բայց որպես բայեվոյ սպա՝ ես իրեն չեմ տեսել»։ Դանիելյանը նաեւ հայտնեց, որ ուսումնական գումարտակը անհրաժեշտ զինտեխնիկայով ապահովված եղել է։ Ինչ վերաբերում է նրանց պատրաստվածությանը, դժվարացավ հստակ գնահատականներ տալ՝ ասելով, որ պատերազմից կարճ ժամանակ առաջ է այդտեղ տեղափոխվել, նրանց չի ճանաչել․ «Բայց որ ասեմ իմ զինվորը չի պարտվել, դա հաստատ է, իրենց պետք չէր սովորեցնել, իրենք կռվում էին»,- նշեց նա։ Հաջորդ դատական նիստը նշանակվեց նոյեմբերի 21-ին։ Միլենա Խաչիկյան

22:18 - 01 նոյեմբերի, 2022