ԵՄ-ն Վրաստանի ղեկավարության հետ բարձր մակարդակի հանդիպումները դադարեցնելու մասին որոշում է կայացրել՝ վրացական իշխանությունների ոչ բարեկամական վերաբերմունքի պատճառով։ Այդ մասին լրագրողներին հայտնել է Վրաստանում ԵՄ դեսպան Պավել Գերչինսկին։ Դիվանագետը նշել է, որ վերջին ամիսների ընթացքում վրացական իշխանությունների հետ ոչ մի շփում չի եղել ոչ իր կողմից, ոչ էլ Վրաստանի կառավարության ներկայացուցիչների կողմից Բրյուսելի հետ: |hetq.am|

ԵՄ-ն Վրաստանի ղեկավարության հետ բարձր մակարդակի հանդիպումները դադարեցնելու մասին որոշում է կայացրել՝ վրացական իշխանությունների ոչ բարեկամական վերաբերմունքի պատճառով։ Այդ մասին լրագրողներին հայտնել է Վրաստանում ԵՄ դեսպան Պավել Գերչինսկին։ Դիվանագետը նշել է, որ վերջին ամիսների ընթացքում վրացական իշխանությունների հետ ոչ մի շփում չի եղել ոչ իր կողմից, ոչ էլ Վրաստանի կառավարության ներկայացուցիչների կողմից Բրյուսելի հետ: |hetq.am|

Մեկնարկեց տարվա ամենասպասված տեխնոլագիական միջոցառումը՝ Նորարարության և տեխնոլոգիաների համաշխարհային համաժողովը՝ WCIT2024/DigiTec-ը, որի շրջանակներում անց է կացվում  նաև ԴիջիԹեք էքսպոն Մերիդիան կենտրոնում, որը բաց կլինի մինչ և հոկտեմբերի-6-ը։  Հոկտեմբերի 5-ին, 6-ին և 7-ին, երեք օր, Մարզահամերգային համալիրում անց են կացվելու Արհեստական բանականության և դրա կիրառության վերաբերյալ պանելային քննարկումներ ու ելույթներ միջազգային հեղինակավոր մասնագետների: WCIT2024/DigiTec-ը Հայաստանում հյուրընկալում է ավելի քան 2,000 միջազգային պատվիրակների և խոսնակների աշխարհի տարբեր երկրներից՝ Արվիդ Բելլ (Arvid Bell), Էշթեր Վուժիցկի (Eshter Wojcicki), Տակ Լո (Tak Lo), Ռոդրիգո Մեսսի (Rodrigo Messi), Իբրահիմ Գեդեոն (Ibrahim Gedeon), ուրիշներ։ Համաժողովի շրջանակներում կանցկացվի նաև WITSA World Cup (WWC) ստարտափների մրցույթը շուրջ 20 երկրներից ընտրված ստարտափների շրջանում, կներկայացվեն նորարարական ցուցադրություններ, բիզնես ներկայացումներ, սեմինարներ և այլ միջոցառումներ: Մրցույթում Հայաստանը կներկայացնեն Text'nPayMe և AllClean ստարտափները։ Հոկտեմբերի 7-ին կհայտարարվի նաև WITSA World Cup-ի հաղթող ստարտափի անունը։

Մեկնարկեց տարվա ամենասպասված տեխնոլագիական միջոցառումը՝ Նորարարության և տեխնոլոգիաների համաշխարհային համաժողովը՝ WCIT2024/DigiTec-ը, որի շրջանակներում անց է կացվում նաև ԴիջիԹեք էքսպոն Մերիդիան կենտրոնում, որը բաց կլինի մինչ և հոկտեմբերի-6-ը։ Հոկտեմբերի 5-ին, 6-ին և 7-ին, երեք օր, Մարզահամերգային համալիրում անց են կացվելու Արհեստական բանականության և դրա կիրառության վերաբերյալ պանելային քննարկումներ ու ելույթներ միջազգային հեղինակավոր մասնագետների: WCIT2024/DigiTec-ը Հայաստանում հյուրընկալում է ավելի քան 2,000 միջազգային պատվիրակների և խոսնակների աշխարհի տարբեր երկրներից՝ Արվիդ Բելլ (Arvid Bell), Էշթեր Վուժիցկի (Eshter Wojcicki), Տակ Լո (Tak Lo), Ռոդրիգո Մեսսի (Rodrigo Messi), Իբրահիմ Գեդեոն (Ibrahim Gedeon), ուրիշներ։ Համաժողովի շրջանակներում կանցկացվի նաև WITSA World Cup (WWC) ստարտափների մրցույթը շուրջ 20 երկրներից ընտրված ստարտափների շրջանում, կներկայացվեն նորարարական ցուցադրություններ, բիզնես ներկայացումներ, սեմինարներ և այլ միջոցառումներ: Մրցույթում Հայաստանը կներկայացնեն Text'nPayMe և AllClean ստարտափները։ Հոկտեմբերի 7-ին կհայտարարվի նաև WITSA World Cup-ի հաղթող ստարտափի անունը։

«Հայաստանը պետք է ձեռնպահ մնա հակասական հայտարարություններից, սադրիչ քայլերից և գործնական քայլերով ապացուցի իր հարգանքը միջազգային իրավունքի նորմերի հանդեպ», - այսօր հայտարարել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարության խոսնակ Այխան Հաջիզադեն՝ մեկնաբանելով Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության երեկ տարածած հայտարարությունը։ «Ցավալի է, որ Երևանը ստահոդ քարոզչական հայտարարություններ է տարածում՝ պնդելով, թե Ադրբեջանը ցանկանում է COP29 համաժողովն օգտագործել որպես ծխածածկույթ Հայաստանի դեմ հարձակման համար», - նշում է Հաջիզադեն։ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակը նաև կասկածի տակ է դրել Հայաստանի հավատարմությունը խաղաղության հաստատման օրակարգին։ |azatutyun.am|

«Հայաստանը պետք է ձեռնպահ մնա հակասական հայտարարություններից, սադրիչ քայլերից և գործնական քայլերով ապացուցի իր հարգանքը միջազգային իրավունքի նորմերի հանդեպ», - այսօր հայտարարել է Ադրբեջանի ԱԳ նախարարության խոսնակ Այխան Հաջիզադեն՝ մեկնաբանելով Հայաստանի արտաքին քաղաքական գերատեսչության երեկ տարածած հայտարարությունը։ «Ցավալի է, որ Երևանը ստահոդ քարոզչական հայտարարություններ է տարածում՝ պնդելով, թե Ադրբեջանը ցանկանում է COP29 համաժողովն օգտագործել որպես ծխածածկույթ Հայաստանի դեմ հարձակման համար», - նշում է Հաջիզադեն։ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակը նաև կասկածի տակ է դրել Հայաստանի հավատարմությունը խաղաղության հաստատման օրակարգին։ |azatutyun.am|

Իլհամ Ալիևը Ջեբրայիլ (Ջրական, Մեխակավան) կատարած այցի ժամանակ պնդել է, թե ԱՄՆ-ն փորձում է պատժամիջոցների օգնությամբ մանիպուլացնել Ադրբեջանին։Տվյալ պարագայում խոսքը «Ազատությանն աջակցության բանաձև» ամերիկյան օրենքի 907-րդ փոփոխության մասին է, որը Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսն ընդունել էր 1992 թվականին։ Այդ փոփոխությամբ՝ ԱՄՆ-ին արգելվում էր Ադրբեջանին օգնություն ցուցաբերել Արցախյան հակամարտության պատճառով։ 2002 թվականից ի վեր ամեն տարի Սպիտակ տունը Ադրբեջանին օգնություն տրամադրելու թույլտվություն էր տալիս, սակայն 2023 թվականի օգոստոսից սկսած այդ մասին որոշում չի կայացվել: Ալիևի խոսքով՝ այժմ մոտ 60 հայամետ կոնգրեսականներ ԱՄՆ պետքարտուղարին խնդրում են նոր պատժամիջոցներ կիրառել Բաքվի նկատմամբ։ Ընդ որում` Ալիևը կարծում է, որ այդ դիմումը գրվել է հենց Պետքարտուղարությունում: |hetq.am| |hetq.am|

Իլհամ Ալիևը Ջեբրայիլ (Ջրական, Մեխակավան) կատարած այցի ժամանակ պնդել է, թե ԱՄՆ-ն փորձում է պատժամիջոցների օգնությամբ մանիպուլացնել Ադրբեջանին։Տվյալ պարագայում խոսքը «Ազատությանն աջակցության բանաձև» ամերիկյան օրենքի 907-րդ փոփոխության մասին է, որը Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսն ընդունել էր 1992 թվականին։ Այդ փոփոխությամբ՝ ԱՄՆ-ին արգելվում էր Ադրբեջանին օգնություն ցուցաբերել Արցախյան հակամարտության պատճառով։ 2002 թվականից ի վեր ամեն տարի Սպիտակ տունը Ադրբեջանին օգնություն տրամադրելու թույլտվություն էր տալիս, սակայն 2023 թվականի օգոստոսից սկսած այդ մասին որոշում չի կայացվել: Ալիևի խոսքով՝ այժմ մոտ 60 հայամետ կոնգրեսականներ ԱՄՆ պետքարտուղարին խնդրում են նոր պատժամիջոցներ կիրառել Բաքվի նկատմամբ։ Ընդ որում` Ալիևը կարծում է, որ այդ դիմումը գրվել է հենց Պետքարտուղարությունում: |hetq.am| |hetq.am|

Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղի համայնքապետ, ՔՊ իշխող կուսակցության անդամ Դավիթ Ղուլունցն այսօր ձերբակալվել է: Ոստիկանությունից «Ազատության» հետ զրույցում հաստատել են տեղեկությունը: Ոստիկանությունից փոխանցել են, որ Ղուլունցը ձերբակալվել է՝ «Ոստիկանության զորքերի զինծառայողի կամ ոստիկանության ծառայողի օրինական պահանջը չկատարելը», այլ մանրամասներ չհայտնեցին: Ավելի ուշ Տեղի համայնքապետն ազատ է արձակվել: |azatutyun.am| |azatutyun.am|

Սյունիքի մարզի Տեղ գյուղի համայնքապետ, ՔՊ իշխող կուսակցության անդամ Դավիթ Ղուլունցն այսօր ձերբակալվել է: Ոստիկանությունից «Ազատության» հետ զրույցում հաստատել են տեղեկությունը: Ոստիկանությունից փոխանցել են, որ Ղուլունցը ձերբակալվել է՝ «Ոստիկանության զորքերի զինծառայողի կամ ոստիկանության ծառայողի օրինական պահանջը չկատարելը», այլ մանրամասներ չհայտնեցին: Ավելի ուշ Տեղի համայնքապետն ազատ է արձակվել: |azatutyun.am| |azatutyun.am|

ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանն Երևանում կայացած ԱՊՀ մասնակից պետությունների գլխավոր դատախազների համակարգող խորհրդի 34-րդ նիստի ընթացքում հանդես է եկել զեկույցով, որում նշել է, որ ներկայում դատարանները քննում են ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վերաբերյալ 107 հայց, որոնց ընդհանուր գումարը գերազանցում է 1 մլրդ 440 մլն դոլարը։ 2023 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2024 թվականի սեպտեմբերը, Դատախազության պետական շահերի պաշտպանության և ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման լիազորությունների շրջանակում պետությանը վերադարձված գույքերի շուկայական արժեքը, ինչպես նաև դրամական միջոցներն ընդհանուր առմամբ գերազանցում է 30 միլիոն դոլարը։ Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարույթներով կնքվել է 8 հաշտության համաձայնություն, ինչի արդյունքում պետությանը վերադարձվել է ավելի քան 5 միլիարդ դրամ, որը համարժեք է ավելի քան 12 միլիոն դոլարի։

ՀՀ գլխավոր դատախազ Աննա Վարդապետյանն Երևանում կայացած ԱՊՀ մասնակից պետությունների գլխավոր դատախազների համակարգող խորհրդի 34-րդ նիստի ընթացքում հանդես է եկել զեկույցով, որում նշել է, որ ներկայում դատարանները քննում են ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վերաբերյալ 107 հայց, որոնց ընդհանուր գումարը գերազանցում է 1 մլրդ 440 մլն դոլարը։ 2023 թվականի սեպտեմբերից մինչև 2024 թվականի սեպտեմբերը, Դատախազության պետական շահերի պաշտպանության և ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման լիազորությունների շրջանակում պետությանը վերադարձված գույքերի շուկայական արժեքը, ինչպես նաև դրամական միջոցներն ընդհանուր առմամբ գերազանցում է 30 միլիոն դոլարը։ Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման վարույթներով կնքվել է 8 հաշտության համաձայնություն, ինչի արդյունքում պետությանը վերադարձվել է ավելի քան 5 միլիարդ դրամ, որը համարժեք է ավելի քան 12 միլիոն դոլարի։

Նիկոլ Փաշինյանը Վիլեր Կոտրե քաղաքում` ֆրանսերեն լեզվի նոր միջազգային ավանում, մասնակցել է Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 19-րդ գագաթնաժողովի բացման արարողությանը: Գագաթնաժողովի առաջին օրը տեղի են ունեցել «Ֆրանկոֆոն քաղաքացիների մարտահրավերները թվային դարաշրջանում» և «Արհեստական բանականության կիրառումը կրթության մեջ» խորագրերով քննարկումներ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ելիսեյան պալատում մասնակցել է նաև Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և տիկին Բրիջիթ Մակրոնի անունից ի պատիվ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 19-րդ գագաթնաժողովի մասնակիցների տրված ընթրիքին: [ՀՀ կառավարություն]

Նիկոլ Փաշինյանը Վիլեր Կոտրե քաղաքում` ֆրանսերեն լեզվի նոր միջազգային ավանում, մասնակցել է Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 19-րդ գագաթնաժողովի բացման արարողությանը: Գագաթնաժողովի առաջին օրը տեղի են ունեցել «Ֆրանկոֆոն քաղաքացիների մարտահրավերները թվային դարաշրջանում» և «Արհեստական բանականության կիրառումը կրթության մեջ» խորագրերով քննարկումներ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ելիսեյան պալատում մասնակցել է նաև Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և տիկին Բրիջիթ Մակրոնի անունից ի պատիվ Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության 19-րդ գագաթնաժողովի մասնակիցների տրված ընթրիքին: [ՀՀ կառավարություն]

Համազգային գիտության շաբաթը և Գիտության փառատոնը շարունակվում են։ Եթե նախորդ օրերին եղել եք Ազատության հրապարակում ու ծանոթացել գիտական կազմակերպությունների տաղավարներին, ապա այսօր այնտեղ կգտնեք նաև համալսարանների տաղավարները։ «Մասնագիտական կողմնորոշում. ապագա գիտնականներ». Գիտության փառատոնի թեմատիկ այս բաժինը նպատակ ունի օգնելու պատանիներին մասնագիտական կողմնորոշման հարցում։ Իսկ մեծ տաղավարում, ինչպես ամեն օր, կարող եք հետևել գիտնականների բանախոսություններին։

Համազգային գիտության շաբաթը և Գիտության փառատոնը շարունակվում են։ Եթե նախորդ օրերին եղել եք Ազատության հրապարակում ու ծանոթացել գիտական կազմակերպությունների տաղավարներին, ապա այսօր այնտեղ կգտնեք նաև համալսարանների տաղավարները։ «Մասնագիտական կողմնորոշում. ապագա գիտնականներ». Գիտության փառատոնի թեմատիկ այս բաժինը նպատակ ունի օգնելու պատանիներին մասնագիտական կողմնորոշման հարցում։ Իսկ մեծ տաղավարում, ինչպես ամեն օր, կարող եք հետևել գիտնականների բանախոսություններին։

Փարիզում տրվել է Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովի պաշտոնական մեկնարկը։ Այս մասին հայտնել է ՀՀ վարչապետի մամուլի  քարտուղարըը և կից լուսանկարներ հրապարակել: Հիշեցնենք՝ Նիկոլ Փաշինյանը աշխատանքային այցով մեկնել է Ֆրանսիա՝ մասնակցելու Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության հերթական գագաթնաժողովին:

Փարիզում տրվել է Ֆրանկոֆոնիայի գագաթնաժողովի պաշտոնական մեկնարկը։ Այս մասին հայտնել է ՀՀ վարչապետի մամուլի քարտուղարըը և կից լուսանկարներ հրապարակել: Հիշեցնենք՝ Նիկոլ Փաշինյանը աշխատանքային այցով մեկնել է Ֆրանսիա՝ մասնակցելու Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության հերթական գագաթնաժողովին:

Հնարավոր է՝ առաջիկա օրերին որոշակիորեն կնվազի Բագրատաշեն, Բավրա և Գոգավան մաքսային անցման կետերի թողունակությունը։ Հոկտեմբերի 3-ից ՀՀ ՊԵԿ պետական սահմանի ցամաքային անցման կետերում մաքսային սպասարկման և հսկողության վարչությունն անցել է ռոտացիոն սկզբունքով աշխատանքների իրականացմանը։ Տարվում են համապատասխան աշխատանքներ՝ նշված մաքսային անցման կետերում բնականոն աշխատանքի ապահովման ուղղությամբ։ [ՊԵԿ]

Հնարավոր է՝ առաջիկա օրերին որոշակիորեն կնվազի Բագրատաշեն, Բավրա և Գոգավան մաքսային անցման կետերի թողունակությունը։ Հոկտեմբերի 3-ից ՀՀ ՊԵԿ պետական սահմանի ցամաքային անցման կետերում մաքսային սպասարկման և հսկողության վարչությունն անցել է ռոտացիոն սկզբունքով աշխատանքների իրականացմանը։ Տարվում են համապատասխան աշխատանքներ՝ նշված մաքսային անցման կետերում բնականոն աշխատանքի ապահովման ուղղությամբ։ [ՊԵԿ]

ԵՄ-ն դադարեցրել է Վրաստանի իշխանությունների հետ շփումները |hetq.am|

ԵՄ-ն դադարեցրել է Վրաստանի իշխանությունների հետ շփումները |hetq.am|

Այսօր 19:33
Ստրասբուրգում կայացել է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանը

Ստրասբուրգում կայացել է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանը

Այսօր 19:07
ՆԱՏՕ-ի միջազգային ռազմական շտաբի պետի գլխավորած պատվիրակությունը այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր

ՆԱՏՕ-ի միջազգային ռազմական շտաբի պետի գլխավորած պատվիրակությունը այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր

Այսօր 19:03
Մեկնարկեց WCIT2024/DigiTec-ը՝ ԴիջիԹեք Էքսպո, կոնգրես համաշխարհային խոսնակներով և թեմատիկ նամականիշով գեղաթերթիկ

Մեկնարկեց WCIT2024/DigiTec-ը՝ ԴիջիԹեք Էքսպո, կոնգրես համաշխարհային խոսնակներով և թեմատիկ նամականիշով գեղաթերթիկ

Այսօր 18:24
Բաքվի պնդմամբ՝ Երևանը «հարատև խաղաղություն չի ուզում»
 |azatutyun.am|

Բաքվի պնդմամբ՝ Երևանը «հարատև խաղաղություն չի ուզում» |azatutyun.am|

Այսօր 17:42
Ալիևը բողոքել է Ադրբեջանի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից
 |hetq.am|

Ալիևը բողոքել է Ադրբեջանի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից |hetq.am|

Այսօր 17:29
Տեղ գյուղի ՔՊ-ական համայնքապետը ձերբակալվել, ապա ազատ է արձակվել
 |azatutyun.am|

Տեղ գյուղի ՔՊ-ական համայնքապետը ձերբակալվել, ապա ազատ է արձակվել |azatutyun.am|

Այսօր 17:20
Ակնկալում ենք ՆԱՏՕ-ի հետ գործընկերության ամրապնդում և մեր պաշտպանական ներուժի բարձրացում. ՀՀ ԱԳՆ
 |1lurer.am|

Ակնկալում ենք ՆԱՏՕ-ի հետ գործընկերության ամրապնդում և մեր պաշտպանական ներուժի բարձրացում. ՀՀ ԱԳՆ |1lurer.am|

Այսօր 17:18
Reuters. «Հեզբոլա»-ի նոր առաջնորդի հետ կապ հաստատել չի հաջողվում»
 |azatutyun.am|

Reuters. «Հեզբոլա»-ի նոր առաջնորդի հետ կապ հաստատել չի հաջողվում» |azatutyun.am|

Այսօր 17:11
Նիկոլ Փաշինյանի և Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոյի հետ հանդիպմանը կարևորվել է Երևանում դեսպանության բացումը

Նիկոլ Փաշինյանի և Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոյի հետ հանդիպմանը կարևորվել է Երևանում դեսպանության բացումը

Այսօր 14:46
ԵՄ-ն դադարեցրել է Վրաստանի իշխանությունների հետ շփումները |hetq.am|

ԵՄ-ն դադարեցրել է Վրաստանի իշխանությունների հետ շփումները |hetq.am|

Այսօր 19:33
Ստրասբուրգում կայացել է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանը

Ստրասբուրգում կայացել է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանը

Այսօր 19:07
ՆԱՏՕ-ի միջազգային ռազմական շտաբի պետի գլխավորած պատվիրակությունը այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր

ՆԱՏՕ-ի միջազգային ռազմական շտաբի պետի գլխավորած պատվիրակությունը այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր

Այսօր 19:03
Մեկնարկեց WCIT2024/DigiTec-ը՝ ԴիջիԹեք Էքսպո, կոնգրես համաշխարհային խոսնակներով և թեմատիկ նամականիշով գեղաթերթիկ

Մեկնարկեց WCIT2024/DigiTec-ը՝ ԴիջիԹեք Էքսպո, կոնգրես համաշխարհային խոսնակներով և թեմատիկ նամականիշով գեղաթերթիկ

Այսօր 18:24
Բաքվի պնդմամբ՝ Երևանը «հարատև խաղաղություն չի ուզում»
 |azatutyun.am|

Բաքվի պնդմամբ՝ Երևանը «հարատև խաղաղություն չի ուզում» |azatutyun.am|

Այսօր 17:42
Ալիևը բողոքել է Ադրբեջանի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից
 |hetq.am|

Ալիևը բողոքել է Ադրբեջանի հանդեպ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունից |hetq.am|

Այսօր 17:29
Տեղ գյուղի ՔՊ-ական համայնքապետը ձերբակալվել, ապա ազատ է արձակվել
 |azatutyun.am|

Տեղ գյուղի ՔՊ-ական համայնքապետը ձերբակալվել, ապա ազատ է արձակվել |azatutyun.am|

Այսօր 17:20
Ակնկալում ենք ՆԱՏՕ-ի հետ գործընկերության ամրապնդում և մեր պաշտպանական ներուժի բարձրացում. ՀՀ ԱԳՆ
 |1lurer.am|

Ակնկալում ենք ՆԱՏՕ-ի հետ գործընկերության ամրապնդում և մեր պաշտպանական ներուժի բարձրացում. ՀՀ ԱԳՆ |1lurer.am|

Այսօր 17:18
Reuters. «Հեզբոլա»-ի նոր առաջնորդի հետ կապ հաստատել չի հաջողվում»
 |azatutyun.am|

Reuters. «Հեզբոլա»-ի նոր առաջնորդի հետ կապ հաստատել չի հաջողվում» |azatutyun.am|

Այսօր 17:11
Նիկոլ Փաշինյանի և Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոյի հետ հանդիպմանը կարևորվել է Երևանում դեսպանության բացումը

Նիկոլ Փաշինյանի և Կանադայի վարչապետ Ջասթին Թրյուդոյի հետ հանդիպմանը կարևորվել է Երևանում դեսպանության բացումը

Այսօր 14:46
Ինժեներությունը, ուղղաթիռի նախագծումն ու մեքենայում արագության չափումը / Փոքրումեծ հարցեր #2

Ինժեներությունը, ուղղաթիռի նախագծումն ու մեքենայում արագության չափումը / Փոքրումեծ հարցեր #2

12-ամյա Արենի աշխարհը լեգոներից է կառուցված: Նրա ձեռքերում պարզ խորանարդիկները վերածվում են բարդ մեխանիզմների՝ ռոբոտներից մինչև լվացքի մեքենաներ: Ապագա ինժեների երևակայությունը սահմաններ չունի։ Ինչպե՞ս նախագծել ուղղաթիռի թևերը, որ այն օդ բարձրանա, ի՞նչ միկրոսխեմաներով է մեքենաներում չափվում արագությունը, ինչո՞ւ է ինքնաթիռի թռիչքը հեռվից դանդաղ թվում․․․ Արենի #փոքրումեծ հարցերը խիստ ինժեներական են։ Այս հարցերի պատասխանները գտնելու համար նա հանդիպում է CAST լաբորատորիաների կենտրոնի գիտաշխատող Վահագնին, որը զբաղվում է ԱԹՍ-ների, դրոնների նախագծմամբ ու ծրագրավորմամբ։ Վահագնը, ինչպես և Արենը, ինժեներության առաջին փորձերն արել է փոքր տարիքում, երբ ռոբոտաշինության խմբակ էր այցելում։ Համազգային գիտության շաբաթվան ընդառաջ «Ինֆոքոմ»-ը, «Գիտուժ»-ը և Team Telecom Armenia-ն ներկայացնում են «Փոքրումեծ հարցեր» շարքը՝ երիտասարդ գիտասերների ու գիտնականների մասնակցությամբ։ Դո՞ւք էլ հետաքրքրասեր եք և գիտության սիրահար։ Ձեր հարցերի պատասխանները սպասում են ձեզ Գիտության փառատոնում, որը տեղի կունենա հոկտեմբերի 1-6-ը Ազատության հրապարակում։ Համազգային գիտության շաբաթվա շրջանակում կայանալիք այս յուրահատուկ իրադարձությունը հնարավորություն կտա՝ - բացահայտելու գիտության գաղտնիքները, - հանդիպելու փորձառու գիտնականների հետ, - մասնակցելու հետաքրքիր փորձերի և ցուցադրությունների։
Գիտության վիրահատական միջամտություն՝ ուղղված բարձրագույն կրթության թիրախներին․ «Ակադեմիական քաղաք» ծրագիրը

Գիտության վիրահատական միջամտություն՝ ուղղված բարձրագույն կրթության թիրախներին․ «Ակադեմիական քաղաք» ծրագիրը

Բուհերի խոշորացում, գիտական որոշ կազմակերպությունների և խոշորացված բուհերի միավորմամբ 6 կլաստերների ստեղծում, ակադեմիական քաղաքի կառուցում և կլաստերների փուլ առ փուլ տեղափոխում այս քաղաք․․․ Սրանք այն հիմնական գործողություններն են, որոնք կառավարությունը նախատեսում է իրականացնել բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտում մեկնարկած բարեփոխումների շրջանակում։  «Ինֆոքոմի» այս ֆիլմն ամփոփ ներկայացնում է բարձրագույն կրթության և գիտության ոլորտների բարեփոխումները, մասնավորապես՝ - որոշումների կայացման և քննարկումների ժամանակագրությունը,- գործընթացի հիմքում ընկած հիմնական փաստաթղթերը,- գործող օրենքներն ու տարբեր ժամանակահատվածներում ներկայացված օրենսդրական նախաձեռնությունները,- Գիտությունների ազգային ակադեմիայի բարեփոխումների օրակարգն ու առաջարկները,կառավարության հիմնավորումները,- համալսարանների և գիտական կազմակերպությունների միավորման փորձը Վրաստանի օրինակով,- Լեհաստանի և Հայաստանի գիտական համակարգերի համեմատությունը՝ հաշվի առնելով Լեհաստանում գիտության կազմակերպման ձևերի բազմազանությունը։ Գործընթացի մասին առավել մանրամասն կարող եք կարդալ թեմայի վերաբերյալ հոդվածում
9-ամյա աղջկան հուզական ծանր վիճակում տեղափոխել են երեխաների աջակցման կենտրոն. պատկան մարմնից դեռ արձագանք չկա

9-ամյա աղջկան հուզական ծանր վիճակում տեղափոխել են երեխաների աջակցման կենտրոն. պատկան մարմնից դեռ արձագանք չկա

Այսօր Գյումրի համայնքի խնամակալության եւ հոգաբարձության մարմինը անչափահաս մի աղջկա նրա կամքին հակառակ տեղափոխել է Երեւան՝ երեխաների աջակցության կենտրոն։ «Ինֆոքոմ»-ին են դիմել աղջկա հոր փաստաբանները՝ տեղեկացնելով, որ երեխայի տեղափոխությունը եղել է բռնի ուժով, առանց նրա կարծիքը հաշվի առնելու եւ նրան հոգեհուզական վատ վիճակի հասցնելով։ Փաստաբան Արմինե Ավագյանը մեզ հայտնեց, որ այս տարվա մայիսի 8-ին Գյումրի համայնքի ղեկավարը որոշում է կայացրել երեխային հորից վերցնելու եւ աջակցության կենտրոն տեղափոխելու վերաբերյալ․ թե ինչ հիմքով, մեզ դեռ հայտնի չէ։ Ավագյանի խոսքով՝ պատճառաբանությունն այն է, որ երեխան գտնվում է կյանքի դժվարին իրավիճակում, ինչը իրենք անհիմն են որակում։ Մենք կապ հաստատեցինք Գյումրու համայնքի մամուլի քարտուղար Սոնա Առաքելյանի հետ՝ որոշման հիմքերին ծանոթանալու եւ տեղափոխման ընթացքի վերաբերյալ պարզաբանում ստանալու։ Վերջինս ասաց, որ ինքն իրավասու չէ խոսել մեկ այլ մարմնին առնչվող թեմայով, խոստացավ կապ հաստատել հանձնաժողովի նախագահի հետ՝ պարզաբանում ստանալու նպատակով։ 
Ժետոնների սարքերի՝ վալիդատորներով փոխարինումըհավելյալ հերթերի է հանգեցրել

Ժետոնների սարքերի՝ վալիդատորներով փոխարինումըհավելյալ հերթերի է հանգեցրել

Արդեն մի քանի շաբաթ է՝ մետրոպոլիտենում ժետոններ ընդունող սարքերի մեծ մասը փոխարինվել է վալիդատորներով՝  հերթեր եւ դժգոհություններ առաջացնելով քաղաքացիների շրջանում։ Քաղաքապետարանի եւ «Թել-Սելլ» ԲԲԸ-ի միջեւ կնքված պայմանագրով նախատեսված եղանակներից առայժմ հասանելի է միայն թղթային կամ էլեկտրոնային QR կոդով վճարումը, այնինչ ըստ սկզբնական ժամկետի՝ համակարգի ներդնումը պետք է ավարտվեր այս տարվա մայիսին։   «Թել-Սելլ» ընկերությունից հայտնեցին՝ սկզբնական ժամկետը իրատեսական չէր, ծրագրային աշխատանքները հանձնելու իրենց վերջնաժամկետը երկարաձգվել է մինչ օգոստոսի 1-ը, բայց թե դրանք երբ կգործարկվեն, կախված է արդեն քաղաքապետարանից։   Մինչ այդ ժետոնների սարքերը հանելով՝ ընկերությունը փորձում է հանրությանը նոր համակարգին սովորեցնելու խնդիր լուծել։ Նշենք, որ «Թել-Սելլ» տերմինալներով արդեն հնարավոր է QR կոդ ձեռք բերել նաեւ առանց բաժանորդ դառնալու (առանց անձնական բջջային հեռախոսահամարը մուտքագրելու), սակայն այդ մասին պատշաճ իրազեկում չի իրականացվում։ 
Երեկոյան հոթ դոգ #15. Ամեն օր կլանվող շատ ինֆորմացիան, դաստիարակված ալգորիթմը, չծերանալու գաղտնիքը

Երեկոյան հոթ դոգ #15. Ամեն օր կլանվող շատ ինֆորմացիան, դաստիարակված ալգորիթմը, չծերանալու գաղտնիքը

Հետազոտող տաքսիստների կարծիքը շատ ինֆորմացիայի մասին ու մնացած հետազոտողների պնդումը, գարնանային սրացումներն ու լրատվականները, բախտավորները, որ դուրս են լրատվությունից, անընդհատ ստացվող ինֆորմացիան, քո փոխարեն ընտրվող տեղեկությունները,  դաստիրարակված ալգորիթմն ու իրականությունից կտրող պղպջակը, մի օրվա ընթացքում նախամարդու ամբողջ կյանքի ինֆորմացիան սպառելը, փոքրացող ուղեղներն ու մեծացող ինֆորմացիան, ամեն ինչի մասին կտոր-կտոր պատկերացում ունենալը, իդեալական սպառողն ու կողնտենտ ստեղծողները, ինչ անել լուրերի մեջ չգժվելու և չծերանալու համար։ Երեկոյան այս մասին են հոթդոգում Քրիստիանն ու Ռոմանը, Հետազոտական ռեսուրսների կովկասյան կենտրոն-Հայաստանից Աշոտ Խաչատրյանն ու Նարինե Սաֆարյանը՝ Մեդիա նախաձեռնությունների կենտրոնից։
Նախագծված, բայց չկառուցված ճանապարհը՝ հարակից Թբիլիսյան խճուղուն

Նախագծված, բայց չկառուցված ճանապարհը՝ հարակից Թբիլիսյան խճուղուն

Արփի Խալաթյանը 2019 թ․-ին հողատարածք է գնել Երեւանի Թբիլիսյան խճուղի 11/8 հասցեում, 2022 թ․-ին՝ ստացել շինարարության թույլտվություն, սակայն ինչպես շինարարության ողջ ընթացքում, այնպես էլ հիմա իր հողատարածքին մեքենայով մոտենալու խոչընդոտներ ունի։ Նաեւ չի կարողանում ջրի, հոսանքի գծեր անցկացնել, ավարտական ակտը ստանալ։ Հիպոթեք է մարում, ցանկանում սկսել առանձնատան վերանորոգումը՝ առանց իմանալու՝ իր ընտանիքն ի վերջո բնակվելո՞ւ է այդտեղ, թե՞ ոչ։ Արփին միակը չէ, հարակից տասնյակ հողատարածքների սեփականատերերը նույն խնդրի առաջ են։ Այս իրավիճակի գլխավոր պատճառն այն է, որ այդ հողատարածքների՝ 2006 թ․-ի հատակագծով նախատեսված ճանապարհը, որով դրանք պետք է կապվեին Թբիլիսյան խճուղուն, Երեւանի քաղաքապետարանն առ այսօր չի կառուցել։ Քաղաքային իշխանությունը խնդրին տեղյակ է, սակայն 3 տարի է՝ այն ոչ միայն չի լուծվում, այլեւ նոր հողահատկացումների հետեւանքով ավելի է բարդանում։ Ճանապարհի հատվածում նաեւ հողազավթում է եղել, քրեական վարույթ է նախաձեռնվել։
Ի՞նչ է նշանակում լինել գիտնական․ Գիտության փառատոնն այս օրերին նվիրված է մասնագիտական կողմնորոշմանը

Ի՞նչ է նշանակում լինել գիտնական․ Գիտության փառատոնն այս օրերին նվիրված է մասնագիտական կողմնորոշմանը

Ազատության հրապարակն արևոտ է ու մարդաշատ․ «Գիտուժ» նախաձեռնության կազմակերպած Համազգային գիտության շաբաթը և Գիտության փառատոնը շարունակվում են։    Ապագա գիտնականները Եթե նախորդ օրերին եղել եք Ազատության հրապարակում ու ծանոթացել գիտական կազմակերպությունների տաղավարներին, ապա այսօր այնտեղ կգտնեք նաև համալսարանների տաղավարները։ «Մասնագիտական կողմնորոշում. ապագա գիտնականներ». Գիտության փառատոնի թեմատիկ այս բաժինը նպատակ ունի օգնելու պատանիներին մասնագիտական կողմնորոշման հարցում։ Ազատության հրապարակում շրջելիս ծանոթանում եմ 8-րդ դասարանցի Ալեքի հետ, որը տեսախցիկը ձեռքին հետևում է տաղավարների եռուզեռին։ Նրան առաջարկում եմ միասին քայլել ու զրուցել։ Ալեքը պատմում է, որ տարված է օրգանական քիմիայով։ Ասում է` սկզբում փորձում էր միայնակ գլուխ հանել քիմիայից, բայց մի օր որոշեց նամակ գրել Մանկավարժական համալսարանին ու դիմել դասախողների օգնությանը։ Ի զարմանս նրա՝ պատասխան ստացավ ու սկսեց հաճախել համալսարան՝ ուսանողների հետ լսելու քիմիային վերաբերող դասախոսությունները։ Ապա Ալեքը ծանոթացավ Երևանի պետական համալսարանի դասախոսներից Համբարձում Խաչատրյանի հետ ու սկսեց հյուրընկալվել նաև այս համալսարանում, հետևել լաբորատոր փորձերին։  Ալեքը Ես ու Ալեքը մոտենում ենք տաղավարներից մեկին։ Ալեքն ասում է՝ Գիտության փառատոնին եկել է հատկապես նրա համար, որ հետևի, թե ինչպես են երիտասարդ քիմիկոսները դպրոցականներին մատչելի պատմում քիմիայի մասին։ Նա նաև ծանոթանում է գիտական այլ ուղղությունների, որ դրանց մասին պատմի դասընկերներին։ Ալեքին հրաժեշտ եմ տալիս ու շարժվում առաջ։ Նկատում եմ Երևանի պետական համալսարանի տաղավարը, որտեղ ուսանողները երեխաներին ոգևորված բացատրում են՝ ինչ է լույսը, ինչպես են առաջանում գույները։ Երևանի պետական համալսարանի տաղավարը Քիչ այն կողմ Երևանի թիվ 78 դպրոցի աշակերտներն են։ 8-րդ դասարանցի Հայկն ինձ պատմում է, որ հասցրել է գիտնականների հետ համեմատել մարդու և տարբեր կենդանիների ուղեղները, Ամերիկյան համալսարանի տաղավարում մասնակցել է ծխախոտի ազդեցության մասին վեբինարի ու մրցանակ շահել։ Թիվ 78 դպրոցի աշակերտները Նրա դասընկեր Ալենին էլ տպավորել են մանրադիտկով դիտարկումներն ու քիմիական փորձերը։ Ալենին հարցնում եմ, թե որոնք են նրա սիրելի առարկաները, պատասխանում է` մաթեմատիկան ու կենսաբանությունը։ Նրան պատմում եմ, որ ժամանակակից գիտության մեջ շատ ուղղություններ կան, որոնք միավորում են մաթեմատիկան ու կենսաբանությունը, և որոնց ծանոթանալու հնարավորություն կունենա Գիտության փառատոնի ընթացքում։ Ապա խորհուրդ եմ տալիս բայց չթողնել կենսաինֆորմատիկայի մասին բանախոսությունը։ Դպրոցականներին հրաժեշտ եմ տալիս ու շտապում մեծ տաղավար, որտեղ քիչ հետո YerevaNN լաբորատորիայի տնօրեն Հրանտ Խաչատրյանը պատմելու է այն մասին, թե ինչ է նշանակում լինել գիտնական։   Գիտության գույներն աշխարհում ու Հայաստանում Հրանտ Խաչատրյանն իր պատմությունը բաժանում է երկու մասի․ ի՞նչ է նշանակում լինել գիտնական գլոբալ առումով և Հայաստանում։ «Լինել գիտնական նշանակում է, որ քո կյանքի և գործունեության ահագին մասը գրեթե ամբողջությամբ նվիրված է կարևոր ու չլուծված խնդիրներ լուծելուն»,- ասում է նա։  Հրանտն ուշադրություն է հրավիրում կարևոր և չլուծված բառերի վրա։ Ասում է՝ աշխարհում շատ խնդիրներ կան, և գիտնականները պետք է դրանցից առանձնացնեն նրանք, որոնք իսկապես կարևոր են, և որոնց գիտական այլ թիմեր արդեն լուծումներ չեն տվել։ Հրանտ Խաչատրյանը մեծ տաղավարում Կարևոր խնդիրներն էլ, իհարկե, ժամանակի ընթացքում փոխվում են։ Գիտնականը հիշում է, որ տարիներ առաջ իր ոլորտում` արհեստական բանականության մեջ, համարվում էր, որ եթե ստեղծվի այնպիսի մոդել, որը կկարողանա շախմատ խաղալ, ապա շատ խնդիրներ կսկսեն արհեստական բանականությամբ լուծվել։ Շախմատ խաղացող մոդելներ ստեղծվեցին, դրանք սկսեցին հաղթել աշխարհի գրոսմայստերներին, բայց դա ոլորտում հեղափոխություն չբերեց ու շատ խնդիրներ չլուծեց։  Հրանտի խոսքով փոխարենը վերջին տարիներին արհեստական բանականությունը զարգացավ տեքստային նյութերի հիման վրա. արհեստական բանականության գործիքներով տեքստերի մշակումը բերեց նրան, որ ստեղծվեց, օրինակ, ChatGPT-ն։ «Հիմա հարց է առաջացել, թե տեխնոլոգիան, որն այսքան լավ կարողացավ հասկանալ տեքստերը, այն ալգորիթմները, որոնք բերեցին այդ տեսակ հեղափոխությանը տեքստում, ուրիշ ի՞նչ ոլորտներում կարող են նման հեղափոխություն բերել»- ասում է նա։ Նման ոլորտներից մեկն, ըստ գիտնականի, կարող է լինել կենսաբանությունը։ Շատ կենսաբաններ, իհարկե, թերահավատ են այն հարցում, որ արհեստական բանականությամբ հնարավոր կլինի մշակել կենսաբանական տվյալներն ու խնդիրներ լուծել,  ինչպես ժամանակին լեզվական մոդելների հանդեպ թերահավատություն ունեին լեզվաբանները։ Բացի կարևոր ու չլուծված խնդիրներ գտնելուց՝ Հրանտը գիտնականների գործունեության մեջ առանձնացնում է հոդվածների տպագրության ու գրախոսության գործընթացը։ Դա, նրա խոսքով, օգնում է գիտնականներին սեփական աշխատանքին քննադատաբար մոտենալ, մանրամասն ստուգել հոդվածները տպագրության ուղարկելուց առաջ, քանի որ դրանք գրախոսելու են ոլորտի այլ գիտնականներ։ «Սա գիտնական լինելու իմ ամենասիրած կտորներից է․ օգնում է ինքդ քեզ կողքից նայել ու քո արածներին կողքից գնահատական տալ»,- ասում է նա։ Գիտնականի կյանքում մյուս կարևոր կետն, ըստ Հրանտի, մարդիկ են ու միջավայրը։ «Դու շրջապատված ես մարդկանցով, որոնք զբաղված են կարևոր խնդիրներով, չլուծված խնդիրներով, և դա հետաքրքիր միջավայր է»,- ասում է նա ու հավելում, որ գիտնականները հրաշալի զրուցակիցներ են, հատկապես եթե հասցրել են մեծ փորձ կուտակել։ Բայց գիտությունը միայն պայծառ գույների մասին չէ։ Հրանտը նշում է, որ ամբողջ աշխարհում գիտնականի կյանքի անբաժան մասն է բյուրոկրատիան․ գիտությամբ զբաղվելու համար ֆինանսավորում է անհրաժեշտ, հետևաբար՝ գիտնականները ֆինանսավորողներին պետք է հիմնավորեն իրենց հետազոտությունների կարևորությունը։ Գիտնականի խոսքով հատկապես Եվրոպայում ֆինանսավորում հայթայթելու ճանապարհին այնքան բյուրոկրատական հարցեր կան, որ շատ մարդիկ թողնում են գիտությունը՝ գնալով  մասնավոր հատված։  Իսկ ի՞նչ գույներ է ավելանում այս ամենին, երբ գիտությամբ զբաղվում ես Հայաստանում։ Այս թեման Հրանտը սկսում է հենց ֆինանսավորումից։ Պարզվում է՝ այս առումով Հայաստանում բյուրոկրատիան քիչ է. գիտնականների ու գիտական թիմերի թիվն այնքան փոքր է, որ լավ գաղափարներն առանց ֆինանսավորման չեն մնում։  Մյուս կողմից շատ են փաստաթղթային հարցերը. գիտություն իրականացնող կառույցներում աջակցող վարչական անձնակազմ չկա, ու հաճախ գիտնականներն իրենք են փաստաթղթային հարցերով զբաղվում։ Հաջորդիվ Հրանտը խոսում է գիտության կարևորության մասին Հայաստանի համատեքստում․ «Հայաստանում կա շատ գիտութուն, որն այնքան էլ կարևոր չէ։ Դա ինչպե՞ս է եղել։ Հայաստանում գիտությունն ինստիտուցիոնալ մակարդակով ձևավորվել է Խորհրդային Միության ժամանակ։ Խորհրդային շրջանում այդ ամեն ինչը սուպեր արդյունավետ էր ինչ-որ առումներով, բայց այդ արդյունավետությունն ամեն երկրի կոնտեքստում չէր երևում, ամբողջ Միության տարածքով էր։ ԽՍՀՄ-ն ուներ խնդիր ուսումնասիրելու, օրինակ, միջուկային ռումբ, ու մարդիկ հասկանում էին, որ դրա համար ինչ-որ մեկը պիտի լաբորատորիայում փորձ անի, ինչ-որ մեկը պիտի գրատախտակին մի քիչ մաթեմատիկայով զբաղվի։ Ինչ-որ մեխանիզմներ էին մտածում, որ այդ բոլորն արվի, ու այս ամեն ինչը ցրում էին Միության տարածքով»։ Հենց այդպես էլ մարդիկ, ըստ գիտնականի, տարբեր երկրներում միմյանցից առանձին գիտական խնդիրներ էին լուծում` շատ հաճախ չիմանալով, թե դա ինչ նպակի է ծառայելու։ «Հայաստանում, օրինակ, մաթեմատիկայի որևէ ուղղություն է զարգանում, ուժեղ մասնագետներ են հայտնվում։ Հետո ԽՍՀՄ-ը քանդվում է, աշխարհը փոխվում է, այլ բաներով են զբաղվում, մերոնք շարունակում են սա ուսումնասիրել։ ․․․․ Հայաստանի գիտությունը մինչև այսօր սպասարկում է Խորհրդային Միության շահերը»,- ասում է նա, ապա հավելում, որ սա ամենևին չի նշանակում, թե դրանք որակյալ հետազոտություններ չեն։ Խնդիրն այն է, որ պարզ չէ, թե դրանք ում են պետք։ Հրանտի խոսքով Հայաստանում գիտություն ֆինանսավորող կառույցը՝ Բարձրագույն կրթության և գիտության կոմիտեն, այդ հարցին չի անդրադառնում․ եթե գիտնականները լավ թեմա են առաջարկում, նրանց ֆինանսավորվում տրամադրվում է։ Հրանտը նշում է, որ բացի գլոբալ կարևորությունից՝ գիտնականը նաև պետք է հասկանա, թե իր այս կամ այն թեման ինչքանով է կարևոր Հայաստանի համար։ Այն, ինչ կարևոր է Հայաստանի համար, հաճախ կարող է կարևոր չլինել աշխարհի համար։ Սա է պատճառը, որ եթե որևէ գիտնական իր գործունեությունը նվիրի, օրինակ, բացառապես Սևանա լճի խնդիրների ուսումնասիրությանը, ապա նրա կապն աշխարհի գիտնականների հետ կկտրվի։ Այդ պատճառով գիտնականը խորհուրդ է տալիս Հայաստանի համար կարևոր թեմաներին զուգահեռ զբաղվել նաև գիտական այնպիսի խնդիրներով, որոնք աշխարհին են հետաքրքիր։ Հայաստանի խնդիրների լուծման ուղղված գիտական հետազոտությունների համատեքստում Հրանտը ևս մի կարևոր հարցի մասին է խոսում։  Նա նշում է, որ Միացյալ Նահագներում, օրինակ, Պենտագոնն ունի հետազոտական բաժին, որը ֆինանսավորում է Միացյալ Նահանգներին հետաքրքիր գիտական խնդիրների լուծմանն ուղղված հետազոտություններ։ Իսկ Հայաստանում այդպես չէ։ Հրանտի փոքր երազանքներից մեկն է, որ Հայաստանում էլ մի օր լինեն մասնագետներ, կառույցներ, որոնք կկարողանան հասկանալ, թե մեր երկիրն ինչ խնդիրներ ունի, որոնք հնարավոր է լուծել գիտությամբ, ու հետո այդ խնդիրները փոխանցել գիտնականներին` ակնկալելով լուծումներ։ Մարդկանց ու միջավայրի առումով էլ գիտությունը Հայաստանում իր առանձնահատկություններն ունի։ Հրանտի խոսքով մեր երկրում կան շատ լավ ուսանողներ, որոնք ցանկանում են հետաքրքիր խնդիրներով զբաղվել։ Հետևաբար` այն գիտնականները, որոնք ուզում են թիմ հավաքել և այս կամ այն ուղղությամբ հետազոտություններ իրականացնել, երիտասարդ կադրեր կգտնեն։ Սակայն խնդիր է միջին տարիքի գիտնականների պակասը․ եթե, օրինակ, սփյուռքահայ որևէ գիտնական ուզենա Հայաստանում պրոֆեսիոնալ  թիմ հավաքել, դժվար կլինի, քանի որ մեր երկրում քիչ են միջին տարիքի փորձառու գիտնականները, որոնք կղեկավարեն երիտասարդներին։ Գիտնականի կյանքի առանձնահատկությունները Հրանտ Խաչատրյանի տեսանկյունից բացահայտելուց հետո հանդիպում եմ Անիին։ Անիի հետ ծանոթացել եմ մի քանի շաբաթ առաջ, նա «Փոքրումեծ հարցեր» շարքի մասնակից դպրոցականներից է։ Այս շարքի շրջանակում Անին հանդիպել էր Հրանտ Խաչատրյանին ու նրան հարցեր ուղղել արհեստական բանականությունից։ Հրանտն էլ նրան հրավիրել էր մասնակցելու Գիտության փառատոնին։ Իսկ այսօր Անին Ազատության հրապարակում է ու ինձ ոգևորված պատմում է, թե ինչ տաղավարներ է այցելել։ Անիին հրաժեշտ տալուց հետո վերադառնում եմ մեծ տաղավար՝  լսելու Աբու Դաբիի Նյու Յորքի համալսարանի պրոֆեսոր Գեորգի Դերլուգյանին։   Գիտությունը՝ կողմնակի հետևանք Պրոֆեսոր Դերլուգյանի հետ ճանապարհորդում ենք 17-րդ դար ու հետևում, թե ինչպես է առաջացել պրոֆեսիոնալ գիտությունն, ու ինչպես են Եվրոպայում պետությունները հասկացել, որ արժե ֆինանսավորել այն։ «Գիտությունն ի հայտ է եկել մոտ 300 տարի առաջ»,- ասում է պրոֆեսոր Դերլուգյանը։ Նրա խոսքով գիտելիքը սկսել է գոյություն ունենալ մարդկային ցեղի հետ․ մարդիկ լեզվի օգնությամբ միմյանց գիտելիք էին փոխանցում, թե ինչպես գործիքներ պատրաստել, որ սունկը կարելի է ուտել, իսկ որն է թունավոր և այլն։ Կար նաև կրոնական հավատալիքներին վերաբերող գիտելիք, բայց քանի որ այն հիմնված էր հավատի վրա, չէր պահանջում ապացույց։  Իսկ 17-րդ դարում` մոտ 300 տարի առաջ, Եվրոպայում սկսեց ձևավորվել գիտությունն այն իմաստով, որով մենք այն հասկանում ենք հիմա։  Այսինքն` եթե որևէ մեկը որևէ պնդում էր անում, այն պիտի ապացուցելի ու վերարտադրելի լիներ։ Գեորգի Դերլուգյանը մեծ տաղավարում Իսկ ինչպես սկսեցին կարևորել գիտությունը։ Սա հասկանաու համար պրոֆեսոր Դերլուգյանը հիշեցնում է Գալիլեո Գալիլեի պատմությունը։ «Ինչո՞ւ Գալիլեին զրկեցին իր աստղադիտակից: Դե, կարելի է ասել, որ կաթոլիկ եկեղեցին գիտության հալածող էր․․․ Իրականում նրանք, ինչպես ցանկացած իշխանություն, ճիշտ էին իրենց տեսանկյունից»-, ասում է պրոֆեսորը։ Այնուհետև նա բացատրում է, թե ինչ էին մտածում կաթոլիկ հոգևորականները, երբ արգելում էին Գալիլեին աստղերին նայել կամ պնդել, որ Երկիրը պտտվում է Արեգակի շուրջը․ «Ուրեմն, ուզում եք ասել, որ այսօր այս սարքի շնորհիվ ավելի լավ եք տեսնում, քան Պտղոմեոսը 2000 տարի առա՞ջ։ 2000 տարի է՝ մենք սովորում ենք Պտղոմեոսի դասագրքերից, և Դուք հիմա ուզում եք ասել, որ  Պտղոմեոսից լա՞վն եք։ Իսկ վաղը ինչ-որ մեկը կասի, որ Աստվածաշնչից ավելի լավն է: Ուզում եք ասել, որ մեր Արևը աստղ է, և այդպիսի աստղերը շա՞տ են։ Սա նշանակում է, որ Հռոմի Պապը մեկը չէ, բայց կարող են լինել շատ Պապեր»․․․ Ապա պրոֆեսոր Դերլուգյանը պատմում է, թե ինչ եղավ աստղադիտակի հետ. այն ինչ-որ կերպ հասավ Շվեդիայի թագավորին, որն էլ ասաց` եթե գիտնականները սրանով աստղերն են դիտարկում, ապա ես այն կբաժանեմ իմ զինվորականներին։ Օպտիկական տեսողության սարքն, այսպես, սկսեց կիրառություն գտնել կաթոլիկների ու բողոքականների միջև ընթացող պատերազմում։ Պրոֆեսորը սա համեմատում է նրա հետ, թե ինչպես են ծնվում ստարտափները. մի բան է գիտնականի գյուտը, մեկ այլ բան է այդ գյուտը կիրառության մեջ տեսնելը։ «Սա առաջին գիտական բանակն է,- ասում է պրոֆեսոր Դերլուգյանն ու ապա մեզ տեղափոխում 19-րդ դարի Ֆրանսիա՝ Նապոլեոնի կառավարման տարիներ։- Նապոլեոնը վերցնում է իշխանությունը Ֆրանսիայում. Իսկ ի՞նչ է նա ստեղծում․․․ Ֆրանսիայի ամենահեղինակավոր ուսումնական հաստատությունները»։ Պրոֆեսորի խոսքով ֆրանսիական բանակի հաջողության գաղտնիքներից մեկն այն էր, որ նրանց փամփուշտներն ավելի լավն էին, քան թշնամիները։ Այլ կերպ ասած՝ Ֆրանսիայում գիտելիքը ծառայում էր բանակի կարիքներին։ Պրոֆեսոր Դերլուգյանն ասում է՝ պարտություն կրելուց հետո էր, որ գերմանացիները սկսեցին գիտական համալսարաններ ստեղծել։ Եվրոպայում, իհարկե, մինչ այդ էլ համալսարաններ կային, բայց այնտեղ գիտական լաբորատորիաներ սկսեցին ի հայտ գալ շատ ավելի ուշ՝ 20-րդ դարում։ «Աշխարհում հայտնվեց առաջին գիտական ​​համալսարանը։ Այն հիմնադրեց գերմանացի գիտնական Վիլհելմ ֆոն Հումբոլդտը։ Բացի այդ՝ պրուսական կառավարությունը պայման դրեց, որ բարձր պաշտոն զբաղեցնողները, լեյտենանտից բարձր կոչում ունեցող զինվորականներն ունենան համալսարանի դիպլոմ։ Իսկ համալսարանում կարող էին դասավանդել միայն այն դասախոսները, որոնք կա՛մ գիտարշավների էին գնում, կա՛մ լաբորատորիաներում աշխատում»- պատմում է պրոֆեսոր Դերլուգյանը։ Ամփոփելով պատմական ակնարկը՝ պրոֆեսորը նշում է՝ Եվրոպայում ի սկզբանե ոչ ոք չի ֆինանսավորել գիտությունը. գիությունն առաջացել է որպես ռազմական գործողությունների կողմնակի հետևանք։ 19-րդ դարի վերջին էլ պետությունների համար պարզ է դարձել, որ գիտության մեջ արժե գումարներ ներդնել, քանի որ դա կարող է օգտակար լինել։  Պրոֆեսորի բանախոսությամբ ամփոփվում է Գիտության փառատոնի երրորդ օրը։ Իսկ այսօր՝ փառատոնի չորրորդ օրը, շարունակվում է «Մասնագիտական կողմնորոշում. ապագա գիտնականներ» թեմատիկ բաժինը։   Աննա Սահակյան

Loading...